پرسیاره ته‌وه‌ره‌ییه‌کان له هه‌ڵوێستگیرییه‌کی ئوسوڵیدا
ئه‌وه‌ی که وتم، ده‌بێت هێڵه گشتییه‌کان و شێوه ڕه‌فتاری ئێمه‌ی له مه‌سه‌له‌ی سۆڤێتدا ڕۆشن کردبێته‌وه. هه‌ر وه‌ک وتم، مه‌به‌ستی ئێمه له‌م باسه‌دا سه‌لماندنی شرۆڤه‌ی تێزه‌کانمان نییه، به‌ڵکه ڕاگه‌یاندنیانه به مه‌به‌ستی ڕوونبوونه‌وه‌ی جیاوازی بۆچوونه‌کانمان له‌گه‌ڵ هه‌موو ئه‌و ڕه‌خنانه‌ی که له ئه‌زموونی سۆڤێتدا هه‌ن. به‌و مه‌به‌سته‌ی باسه‌که به وه‌ڵامدانه‌وه‌ی کورتی هه‌ندێک پرسیاری بنه‌ڕه‌تی له به‌ره‌ی سۆڤێتیه‌وه درێژه پێ ده‌ده‌ین.
١ - ماهییه‌تی ده‌وڵه‌تی بۆڵشه‌ڤیکی
شۆڕشی ئۆکتۆبه‌ر بێ هیچ ئه‌ملا و ئه‌ولایه‌ک دیکتاتۆری پرۆلیتاریای له ڕوسیادا دامه‌زراند. ئێمه ئه‌و ڕه‌خنه به ڕواڵه‌ت ڕادیکاڵه و له ڕاستیدا ڕاست و بۆرژوازییه قبووڵ ناکه‌ین که گوایه ئه‌وه‌ی له ڕوسیا به‌رپا بوو، دیکتاتۆری چینی کرێکار نه‌بوو. ئه‌و لایه‌نانه‌ی چه‌پ که بانگه‌شه‌ی له‌و جۆره‌یان هه‌یه، به زۆری ئاماژه به په‌یوه‌ندی حیزب و چین و چۆنیه‌تی ده‌خاڵه‌تی جه‌ماوه‌ری چینه‌که له ده‌زگای ده‌سه‌ڵاتداره‌تیدا ده‌که‌ن. ده‌ڵێن ده‌بێت دیکتاتۆری پرۆلیتاریا ده‌سه‌ڵاتی ڕێکخراوی هه‌موو جه‌ماوه‌ری چینی کرێکار له‌سه‌ر بناغه‌ی شێوازێکی ئیداری (دیموکراتیک) بێت. گوایه له ڕوسیا وا نه‌بووه و له‌به‌ر ئه‌وه‌ش بانگه‌شه‌ی ئه‌وه ده‌کرێت، که ده‌وڵه‌تی بۆڵشه‌ڤیکی- شورایی دیکتاتۆری پرۆلیتاریا نه‌بوو. ئه‌مه به بۆچوونی ئێمه داماڵینه (ته‌جرید) له چینێکی واقیعی به ڕێگره واقیعییه سیاسی و عه‌مه‌لییه‌کانییه‌وه و داماڵاندنه له‌و شکڵه ماددییه‌ی که دیکتاتۆری پرۆلیتاریا له هه‌نگاوی یه‌که‌مدا، کاتێک که‌له هه‌ناوی کۆمه‌ڵی کۆنه‌وه سه‌رده‌ر‌دێنێت، به خۆیه‌وه ده‌گرێ. ئه‌مه به مانای داوه‌ری کیتابی و مه‌حکومکردنی پرۆلیتاریای واقیعی و ده‌وڵه‌تی ئه‌وه. ئه‌مه به مانای نه‌دانی توانای عه‌مه‌لی به چینی کرێکار و به هه‌ڵه دانانی خه‌باتی ئه‌و و ده‌سه‌ڵاتی ڕاسته‌قینه‌ی ئه‌وه به بیانووی که‌موکورتی و ناته‌واوییه‌کانی چۆنیه‌تی خستنه‌کاری ده‌سه‌ڵاتی خۆی. ئه‌مه ئایدیالیزمه و مانا عه‌مه‌لییه‌که‌ی، پێشوه‌خت و له سه‌ره‌تاوه نه‌فیکردنه‌وه‌ی ئیمکاناتی سه‌رکه‌وتنی کرێکارانه. پێشتر سهبارهت به‌م باسه، چ له سیمیناره‌کانی سۆڤێت و چ له وتاره‌‌کانی وه‌ک ده‌وڵه‌ت له ده‌ورانه شۆڕشگێڕانه‌کاندا، بۆچوونی خۆم باس کردووه.
ئایا مانای ئه‌م هه‌ڵوێسته‌ی ئێمه گوێنه‌دانه به چۆنیه‌تی عه‌مه‌لی کارکرد و شێوه‌ی ده‌زگاکانی دیکتاتۆری پرۆلیتاریا؟ به هیچ جۆریک. مانای ئه‌م قسه‌یه ئه‌وه‌یه که ئێمه مه‌حدودییه‌ته مێژوویی و مادییه‌کانی چینێک، که زاده‌ی کۆمه‌ڵی کۆنن، هه‌روه‌ها گوشارێک که له ململانێی توندوتیژی چینایه‌تی له هه‌لومه‌رجی شۆڕشگێرانه‌دا په‌یدا ده‌بێت، ده‌رک ده‌که‌ین و حیسابیان بۆ ده‌که‌ین. ئه‌وه شتێکی به‌ڵگه‌نه‌ویسته، که به‌و ڕاده‌یه‌ی چینی کرێکار بتوانێت به بێ کات به فیڕۆدان دیکتاتۆری خۆی به شێوازهکانی خستنه‌کاری ئیراده‌ی جه‌ماوه‌ری فراوانی چینه‌که به ده‌زگاگه‌لی پێناسه‌کراو و دیموکراتیک پشت ئه‌ستور بکات، چینێکی به‌تواناتر ده‌بێت. به‌ڵام قسه له‌سه‌ر هه‌لێکی مێژوویی دیاریکراو و هه‌لومه‌رجێکی مێژوویی دیاریکراوه. ئه‌گه‌ر چینی کرێکار نه‌یتوانی ئاوا بکات، ئه‌گه‌ر نه‌یتوانی ئه‌لگۆی ویستراو و ته‌سویری له‌وه پێش خۆی بۆ دیکتاتۆری پرۆلیتاریا یه‌کسه‌ر عه‌مه‌لی بکاته‌وه، ئه‌وا ئێمه له‌و که‌سانه نابین که حاشا له حکومه‌تی کرێکاران ده‌که‌ن و دیکتاتۆری پرۆلیتاریا که له مه‌یدانی مێژووی واقیعیدا به شێوه‌ی عه‌مه‌لی دیکتاتۆری پرۆلیتاریا به هه‌ڵه ده‌زانن و له‌قه‌بی لێ داده‌ماڵن. کرێکاران و ئه‌حزابی کرێکاری، ده‌بێت ئه‌وه بزانن که له ڕه‌وتی مێژووی واقیعیدا چه‌ندین جار له‌وه‌ها هه‌لومه‌رجێکدا خۆیان ده‌بیننه‌وه. هه‌لومه‌رجێک که لهودا کرێکاران ده‌سه‌ڵات به‌ده‌ست دێنن، به‌ڵام ده‌ستبه‌جێ و یه‌کسه‌ر ماتریاڵی کۆمه‌ڵایه‌تی پێویست بۆ شكڵدان به حکومه‌تێکی چینایه‌تی ده‌قاوده‌ق وه‌ک ئه‌لگۆی خۆیان ده‌ست ناکه‌وێت. حیزبی بۆڵشهڤیک شاهیدی ڕاوه‌ستاوی پرۆلیتاریای ڕوسیایه له پاڕاستنی حاکمیهتی خۆیدا سه‌ره‌ڕای که‌موکورتییه فه‌رمییه‌کانیش.
٢- لادان و هه‌ڵه تیۆری، سیاسی و ئیدارییه‌کانی پاش شۆڕشی ئۆکتۆبه‌ر
ئێمه ڕودانی زنجیره‌یه‌ک له داڕوخان و پاشه‌کشه‌ی سیاسی له شۆڕشی ڕوسیادا ئینکار ناکه‌ین. مه‌سه‌له‌ی ئێمه ڕوونکردنه‌وه‌ی شوێنی واقیعی ئه‌م دیاردانه‌یه له لێکدانه‌وه‌ی هۆیه‌کانی شکستی شۆڕشی ڕوسیادا. ئێمه له باسه‌که‌ی خۆماندا بایه‌خی بنه‌ڕه‌تیمان به کێشه‌ی گۆڕانی ئابووری کۆمه‌ڵ دا و هۆی بنه‌ڕه‌تیی شکستی شۆڕشی کرێکاریی ڕوسیامان به ناته‌واوی حیزب و چینی پێشڕه‌و له ده‌ستبردن بۆ بناغه‌ی ئابووری کۆمه‌ڵی سه‌رده‌م و ژێره‌وژوورکردنی دانا. له‌وانه‌یه ئه‌و ڕه‌خنه‌یه‌مان لێ بگیرێت که هۆی بنه‌ڕه‌تی ئه‌م ناته‌واوییه ده‌بێت له مه‌یدانی سیاسی و له پاشه‌کشه‌کانی حیزب و ده‌وڵه‌تی کرێکاریدا ببینرێته‌وه. ده‌رکه‌وتنی بیرۆکراتیزم، لاوازکردنی دیموکراتی ده‌روون حیزبی، که‌مکردنه‌وه‌ی توانایی ئۆرگانه کرێکارییه جه‌ماوه‌رییه‌کان به به‌راوردکردن له‌گه‌ڵ حیزب و ده‌وڵه‌ت، سازشی جۆراوجۆر له‌گه‌ڵ ده‌زگاکانی کۆمه‌ڵی کۆن و یا گوشاره عه‌مه‌لییه‌کانی بۆرژوازی و هی تردا، ئه‌و فاکته‌رانه بوون، که تا ساڵی ١٩٢٤ ئیتر توانای پێشڕه‌وییان له مه‌یدانی ئابووریدا له پرۆلیتاریا سه‌ندبووه‌وه. ئه‌مه ڕه‌خنه‌که‌یه. ڕه‌خنه‌یه‌کی تر له‌وانه‌یه ئه‌وه بێت که ئه‌رکی سه‌ره‌کیی پرۆلیتاریای ڕوسیا ده‌ستبردن بۆ مه‌سه‌له‌ی گۆڕینی ئابووری نه‌بوو. مه‌سه‌له‌ی سه‌ره‌کی ده‌وڵه‌تی پرۆلیتاری، پاڕاستنی پوخته‌یی و ئوسوڵیه‌ته‌که‌ی و کۆمه‌ک بۆ به‌ره‌وپێشبردنی شۆڕش له ئاستی جیهانیدا بوو. ئابووری ڕوسیا ده‌کرا له‌م ماوه‌یه‌دا سه‌رمایه‌داری ده‌وڵه‌تی وه یان هه‌ر شکڵێکی تر به خۆوه بگرێت، ئێمه هیچ یه‌کێک له‌م دوو مامه‌ڵه‌یه قبوڵ ناکه‌ین. له باره‌ی دووه‌مه‌وه، پێشتر قسه‌م کردووه. به بۆچوونی من ئه‌مه زه‌ینگه‌رایی و خۆ دوورگرتنه له وه‌ڵامدانه‌وه به مه‌سه‌له ماددی و واقیعییه‌کانی شۆڕشێکی کۆمه‌ڵایه‌تی دیاریکراو. چاوه‌ڕوانیی، هه‌ر چه‌نده چاوه‌ڕوانییه‌کی کاراش بێت بۆ شۆڕشی جیهانی ناتوانێت جێگه‌ی پێشڕه‌ویی شۆڕشێکی دیاریکراو له ده‌وره‌یه‌کی دیاریکراودا بگرێته‌وه. مه‌سه‌له‌ی ئاسۆ و داهاتوی ئابووری ڕوسیا له ساڵه‌کانی ١٩٢٤ به دواوه به شێوه‌یه‌کی جیدی ده‌خرێته ڕوو و ده‌بوایه وه‌ڵامیان بداته‌وه. سه‌رمایه‌داری ده‌وڵه‌تی وه یان (هه‌ر شێوازێکی دیکه) وه‌ڵامی مه‌سه‌له‌که نییه. ئه‌مه ده‌ورانێکه که ئیتر ده‌بێ شۆڕشی کرێکاری له ڕوسیا حوکمی ئابووری خۆی ده‌ربکات، ئه‌گه‌ر نا، ئه‌وا ته‌نانه‌ت ده‌سه‌ڵاتی سیاسی خۆشی له ده‌ست ده‌دات.
به‌ڵام سهبارهت به خاڵی یه‌که‌م، یانی پێشخستنی لێکدانه‌وه‌ی لادانه سیاسییه‌کان له باسی ناسینه‌وه‌ی هۆیه‌کانی شکستی شۆڕشی کرێکاریدا، ده‌بێت وردتر قسه‌ی له‌سه‌ر بکه‌م. به بۆچوونی من ده‌بێت قه‌ناعه‌تمان به جیاوزیگه‌لێکی جیدی هه‌بێت له نێوان ئه‌و داڕوخانه سیاسییه‌ی که ڕه‌نگدانه‌وه‌ی ژێربینایه‌کی ماددی و ئابووری دووباره بهرههمهاتووی دواکه‌وتوو و بۆرژوازیییه و ئه‌و هه‌ڵه و ناته‌واوی و مه‌یله نه‌خوازراوه سیاسییانه‌ی که ئێستا ئیتر وه‌ک دیارده‌یه‌کی کۆمه‌ڵایه‌تی دووباره بهرههم ناهێنرێته‌وه و له ڕاستیدا له که‌موکورتی و فشاره کاتییه‌کانی ته‌نگانه بڕگه‌ییه‌کانه‌وه، یا له هێزی عاده‌ت و په‌روه‌رده‌ی کۆنی هێزی پێشڕه‌وه‌وه به‌دی دێن. هه‌ڵه‌ی سیاسی و نه‌زه‌ری و جۆراوجۆر له ههمان به‌ره‌به‌یانی ئۆکتۆبه‌ری ١٩١٧دا هه‌یه. مه‌یلی نه‌خوازراوی جۆراوجۆر به‌ره‌و سازش له‌گه‌ڵ ده‌زگاکانی کۆمه‌ڵی کۆندا و گه‌شه‌ی بیرۆکراسی لاوازکردنی دیموکراسی ده‌روون حیزبی و که‌مبوونه‌وه‌ی ده‌سه‌ڵاتی ئۆرگانه‌کانی کاری ڕاسته‌وخۆی کرێکاران و دوورکه‌وتنه‌وه له قوڵکردنه‌وه‌ی گۆڕینی سیاسی له ژیانی حقوقی و فه‌رهه‌نگی و شتی تردا به‌رچاو ده‌که‌وێت، به‌ڵام ئه‌مانه بۆ ئێمه لیستێک له هۆیه‌کانی شکست نین، چونکه هێشتا ململانێی چاره‌نووسسازی پرۆلیتاریا له‌سه‌ر مه‌سه‌له‌ی گۆڕینی ئابووری نه‌هاتۆته پێشه‌وه. ئه‌م ململانێیه له ده‌یه‌ی (٢٠)ه‌وه ده‌ستی پێ کرد. ئه‌گه‌ر له‌م ململانێیه‌دا ئاڵتهرناتیڤی موڵکایه‌تی سۆسیالیستی و نه‌هێشتنی کاری کرێگرته، ئاڵتهرناتیڤی پرۆلیتاریا له زه‌مینه‌ی دوورنمای ئابووری ڕوسیادا سه‌رکه‌وتایه، ئه‌و کاته ئه‌م مه‌یله سیاسی ئیدارییه نه‌خوازراوانه نه ته‌نها له هه‌ر جۆره پایه‌یه‌کی مادی بۆ مانه‌وه بێبه‌ش ده‌بوون، به‌ڵکوو له ڕه‌وه‌ندی گۆڕانی قوڵی ئابووری کۆمه‌ڵیشدا که‌مڕه‌نگ ده‌بوون و جێگای خۆیان به شێوه‌کار و کارکردی سیاسی هاوتا له‌گه‌ڵ ئه‌م ئابوورییه له حاڵه‌تی گۆڕاندا و له‌گه‌ڵ ئه‌م پێشڕه‌وییه تازه‌یه‌ی شۆڕش له چاره‌نووسسازترین مه‌یدانی خۆیدا ده‌دا. به‌ڵام ئه‌گه‌ر به‌و جۆره‌ی که به‌کرده‌وه به‌دی هات له ئاڵتهرناتیڤی ناسیۆناڵ- سه‌نعه‌تی بۆرژوازی ئاسۆی حه‌ره‌که‌تی ئابووری ڕوسیای پێک بهێنایه، ئه‌و کاته ههمان ئه‌و هه‌ڵه و ناته‌واوییانه، که له ده‌ورانی شۆڕشدا توخمی لاوه‌کی و ڕێکه‌وت و بێبایه‌خ بوون له دیاریکردنی چاره‌نووسی شۆڕشدا، ئه‌م جاره ده‌بوون به به‌شی ئۆرگانیک و دووباره بهرههمهاتووی سه‌رخانی سیاسی، هه‌ر وه‌ک بوون. له‌سه‌ر ئه‌م بنه‌مایه گۆڕانی هه‌ڵه و ناته‌واوییه سیاسی و حقوقی و ئیدارییه‌کان بۆ داڕوخانێکی هه‌مه‌لایه‌نه‌ی سیاسی، به یه‌کلابوونه‌وه‌ی مه‌سه‌له‌ی ئابووری به قازانجی ژێرخانێکی ئابووری بۆ‌ژوازی و یه‌ک ڕه‌وتی گه‌شه‌ی ئابووری کاپیتالیستی به‌ستراوه‌ته‌وه. نموونه‌ی بیرۆکراسی نموونه‌یه‌کی باشه بۆ ڕوونکردنه‌وه‌ی ئه‌م مه‌سه‌له‌یه. ده‌وڵه‌تی کرێکاری له‌ژێر گوشاری بار و دۆخی دوای شۆڕش ده‌ستی دایه سازشی جۆراوجۆر. سوپای سور سودی له داروباری سوپای قه‌یسه‌ری وه‌رگرت. کارگێڕییان له‌سه‌ر شانی بیرۆکراته‌کان بنیاد نا. ئیمتیازیان به هه‌ندێک توێژی کۆمه‌ڵ دا، تا له پسپۆری و توانا کارگێڕییه‌‌کانیان سود وه‌ربگرن. هه‌موو ئه‌مانه بێگومان گه‌واهیبوونی مه‌یلی نه‌خوازراو بوون له مه‌یدانی سیاسی و کارگێڕیدا. به‌ڵام بیرۆکراتیزم به‌ر له قسه و باسه ئابوورییه‌کانی ده‌یه‌ی (٢٠)، نیشانه‌ی سازشی چینی پێشڕه‌و بوو له‌گه‌ڵ ئه‌و گوشاره ده‌ره‌کییانه‌ی که ده‌خرایه سه‌ری. ئێمه ئه‌توانین ئه‌م سازشانه هه‌موو یان هه‌ندێکیان به ناچاری نه‌زانین، به‌ڵام له‌وه‌دا ناتوانین دوودڵ بین، که ئه‌م مه‌یلانه خه‌ریک بوون به‌سه‌ر هێزی پێشڕه‌ودا داده‌سه‌پێنران.
ده‌یان نموونه له قسه و باسی ڕابه‌رانی بۆڵشه‌ڤیکی هه‌یه که ئه‌وه نیشان ئه‌ده‌ن ئهوان ئاگاداری ئه‌م مه‌یله نه‌خوازراوانه بوون و لێیان بێزار بوون و هه‌وڵیان داوه پوچه‌ڵیان بکه‌نه‌وه. به‌ڵام له ههمان کاتدا وه‌ک سازشی کاتی و ڕه‌وته‌نی ناویان بردوون، که به چه‌سپاندنی ده‌سه‌ڵاتی پرۆلیتاریا ئیدی ناچار نابن ملی پێ بدهن. به‌ڵام پاش ده‌یه‌ی (٢٠)، کاتێک که ڕێگه‌ی پشتبه‌ستوو به سه‌رمایه‌داری ده‌وڵه‌تی، پشتبه‌ستوو به کاری کرێگرته، وه‌ک بناغه‌ی حه‌ره‌که‌تی کۆمه‌ڵی شۆڕش کردوو، سه‌قامگیر بوو، کاتێک گه‌شه‌ی بۆرژوا- ناسیۆنالیستی وه‌ک بنه‌مای دووباره به‌رهه‌مهێنانی کۆمه‌ڵایه‌تی جێکه‌وت، ئه‌وسا ئیتر بیرۆکراسی گوشار و سازشی ده‌ره‌کی نییه، به‌ڵکوو ده‌بێت به به‌شێکی ئۆرگانیک و دووباره به‌رهه‌مهاتووه‌وه‌ی سه‌رخانی سیاسی. لێره‌وه ئیتر ئێمه بیرۆکراسی وه‌ک ده‌زگایه‌کی سه‌رخانیی گونجاو له‌گه‌ڵ ژێرخانی ئابووری کۆمه‌ڵ و دینامیزمی گه‌شه‌ی شێوازی ژێرخانیی ناوده‌به‌ین. شوراکان پاش شۆڕشی ئۆکتۆبه‌ر به هۆی جۆراوجۆر و به‌زۆری له‌ژێر گوشاری هه‌لومه‌رج و باری نائاساییدا لاوازبوون. ئاشکرایه که دامه‌زراوه کرێکارییه‌کان هه‌موو له ده‌وری به‌هێزکردنی حیزبی کرێکاران و ده‌وڵه‌تی کرێکاران سازدرابوون و له‌م نێوه‌دا شێوازهکانی ده‌سه‌ڵاتی ناحیزبی و ڕاسته‌وخۆی کرێکاری لاواز بوون. به‌ڵام پاش یه‌کلابوونه‌وه‌ی مه‌سه‌له‌ی ڕه‌وه‌ندی حه‌ره‌که‌تی ئابووری به قازانجی ئاسۆی بۆرژواناسیۆنالیستی، ئیتر نابێت هۆی له‌به‌ریه‌ک هه‌ڵوه‌شان و دیارنه‌مانی شوراکان و زاڵبوونی بیرۆکراسی، له هه‌لومه‌رجی نائاسایی و بڕگه‌ییدا ببینرێته‌وه. بیرۆکراسی سه‌رخانێکی سیاسی گونجاو له‌گه‌ڵ ئاسۆی ئابوورییه‌کی سه‌رمایه‌دارانه و ده‌وڵه‌تیدا بوو که له کۆمه‌ڵدا سه‌قامگیر بوو. له ده‌وره‌ی یه‌که‌مدا شوراکان لاوازکران تا ده‌وڵه‌تی کرێکاری له کێشه‌کانی ڕزگار بێت. له ده‌وره‌ی دووه‌مدا ده‌بوایه شوراکان به یه‌کجاری وه‌لا بنرێن تا میکانیزمی بڕیاردانی سیاسی و ئابووری له‌گه‌ڵ لۆژیکی بۆرژوازی گه‌شه‌ی ئابووری کۆمه‌ڵدا هاوتا بێته‌وه.
له‌سه‌ر ئه‌م بنه‌مایه، ئێمه جیاوازییه‌کی زۆر له نێوان لادانه‌کان و هه‌ڵه سه‌رخانییه‌کانی کۆمه‌ڵی ڕوسیای ڕاسته‌وخۆ و پاش شۆڕش (له ڕووی ئایدیۆلۆژی، سیاسی، فه‌رهه‌نگی و هی تردا) و داڕوخانی سیاسی پاش ده‌یه‌ی (٢٠)دا ده‌بینین. ناته‌واوییه سیاسی و سه‌رخانییه‌کان له ده‌وره‌ی یه‌که‌مدا به بۆچوونی ئێمه فاکته‌رێکی لاوه‌کیتر و بێ بایه‌خترن، که له دیاریکردنی چاره‌نووسی شۆڕشی ڕوسیادا ڕۆڵی دیاریکه‌ریان نییه. ئه‌مانه کۆمه‌ڵه گرایش و که‌موکوڕییه‌کن، ده‌کرا قه‌ره‌بوو بکرێنه‌وه و وه‌لا بنرێن. ناکرێ ئه‌وانه وه‌ک فاکته‌ریی خه‌سڵه‌تنوما له لێکدانه‌وه‌ی شۆڕشی کرێکاریدا حیساب بکرێن. به‌ڵام له ده‌وره‌ی پاش ده‌یه‌ی (٢٠)دا، کاتێک که ڕێگای گه‌شه‌ی بۆرژوا- ناسیۆنالیستی زاڵ بێت. ئه‌م تایبه‌تمه‌ندییه سه‌رخانییانه ده‌بنه به‌شه ئۆرگانیک و دووباره به‌رهه‌مهاتووه‌کانی ڕژێمێکی ئابووری و کۆمه‌ڵایه‌تی. سه‌رخانیک که تایبه‌تمه‌ندی بنه‌ڕه‌تی ژێرخانی به‌رهه‌مهێنان له خۆیدا ده‌نوێنێت.
ڕێم پێ بدهن له ڕێگه‌یه‌کی تریشه‌وه ئه‌م مه‌سه‌له‌یه ڕوون بکه‌مه‌وه. ئه‌گه‌ر ئه‌و دابه‌شکارییه‌ی که له وتاری ده‌وڵه‌ت له ده‌ورانه شۆڕشگێڕانه‌کاندا ئاماژه‌م پێ کردووه. یانی دابه‌شکاری ده‌ورانی پاش شۆڕش، ده‌وره‌یه‌کی به مانای تایبه‌ت شۆڕشگێری و ده‌وره‌ی سه‌قامگیربوونی دیکتاتۆری پرۆلیتاریا له به‌رچاو بگرین، ئه‌و کاته ده‌کرێ مه‌سه‌له‌که به‌م جۆره بخرێته ڕوو، له ده‌وره‌ی یه‌که‌مدا، کاتێک که مه‌سه‌له‌ی ته‌وه‌ره‌یی شۆڕش چه‌سپاندنی ده‌وڵه‌تی تازه‌ی کرێکاریی بوو، زۆر سازش به‌سه‌ر چینی کرێکاردا سه‌پێنرا. ئه‌م سازشانه نه بێڕه‌وشتی بوون نه نا‌ئوسوڵی. به زۆری له به‌هێزی دوژمن و هه‌لومه‌رجی باری نائاسایی و به‌رگری توندوتیژی بۆرژوازی خۆوڵاتی و جیهانییه‌وه سه‌رچاوه‌یان ده‌گرت. چینی کرێکاری ڕوسیا و ئیداره‌کان له‌م ده‌وره‌یه‌دا به پێچه‌وانه‌ی مه‌یل و خواست و گه‌ڵاڵه‌ی حیزبی پێشڕه‌و به‌سه‌ریدا ده‌سه‌پێنرێت، چینی کرێکاری ڕوسیا ده‌وره‌ی یه‌که‌می سه‌ره‌ڕای هه‌موو ئه‌م سازشانه به سه‌رکه‌وتوویی تێپه‌راند. له ساڵی (٢٤)دا ئیتر ده‌وڵه‌تی کرێکاری ده‌سه‌ڵاتی سیاسی خۆی له دژی به‌رگری بۆرژوازی چه‌سپاندبوو. به‌ڵام هه‌ر به ههمان هۆ، مه‌سه‌له‌ی ناوه‌ڕۆکی ئابوری شۆڕشی کرێکاری و ئه‌رکه ئابوورییه‌کانی دیکتاتۆری پرۆلیتاریا ده‌بێته مه‌سه‌له‌ی ناوه‌ندی له گه‌شه‌ی شۆڕشدا، یانی ئه‌نجامدانی ئه‌م شۆڕشه ئابوورییه‌ی که ئه‌نگڵس واته‌نی به بێ ئه‌وه سه‌رکه‌وتنی سیاسی چینه‌که‌ش پووچه‌ڵ ده‌بێته‌وه. ئه‌م شۆڕشه ئابوورییه ڕووی نه‌دا. چونکه چینی کرێکار و حیزبی پێشڕه‌وی ئه‌و به شێوه‌یه‌کی ماددی ئاسۆیه‌کی له‌م بابه‌ته‌یان له به‌رامبه‌ر خۆیاندا دانه‌نابوو. ناسیۆنالیزم و سه‌نعه‌تگه‌رایی بۆرژوازی یانی ئاڵتهرناتیڤی ڕیشه‌دار و زه‌مینه‌داری بۆرژوازی ڕوسیا به درێژایی سه‌ده‌ی بیسته‌م که سۆسیال دیموکراسی ڕوسیا به ڕوونی سنووری خۆی له‌گه‌ڵیدا پێناسه نه‌کردبوو، له‌م قۆناغه‌ی شۆڕشدا سه‌رکه‌ووتوانه هاته‌ده‌ر. به‌رئه‌نجامی ئه‌وه‌ی که ناته‌واوییه‌کان و هه‌ڵه سیاسی و ئیدارییه‌کانی ده‌وره‌ی یه‌که‌م نه ته‌نیا له ئه‌نجامی شۆڕشێکی گه‌وره‌ی ئابووریدا، شۆڕشێک که ده‌بوایه موڵکایه‌تی سۆسیالیستی دامه‌زرێنێت لا نه‌بران و قه‌ره‌بوو نه‌کرانه‌وه، به‌ڵکوو به سه‌رکه‌وتنی ئاسۆی ئابووری بۆرژوازی به پێناسه‌کردنی دوورنمای ئابووری ده‌وڵه‌تی پشتبه‌ستوو به کاری کرێگرته بۆ کۆمه‌ڵی ڕوسیا، ئه‌م هه‌ڵانه گه‌یشته ئاستێکی به‌رزتر. بیرۆکراتیزم و نه‌مانی دیموکراسی ناوخۆیی، بێمافی و نه‌مانی شوراکان نه‌هێشتنی کۆنترۆڵی کرێکاریی و شتی تر، هه‌موویان وه‌ک به‌شی ئۆرگانیکی ئه‌م شێوازه ئابوورییه‌ی بۆرژوازی جێگیر بوون. ئێستا ئیتر ئه‌م دیاردانه وه‌ک سه‌رخانی گونجاو له‌گه‌ڵ ڕه‌وه‌ندی ئابووری تازه‌دا دووباره بهرههم دێته‌وه. به‌پێی ئه‌مه، ئێمه ئه‌توانین له هه‌ر دوو ده‌وره‌که‌دا ئه‌م گرایشه لاده‌رانانه له سه‌رخانی سیاسی و ئایدیۆلۆژی کۆمه‌ڵی ڕوسیادا وه‌ک کۆمه‌ڵه فاکته‌رێکی ناچاره‌نووسساز ناوبه‌رین. له ده‌وره‌ی یه‌که‌مدا ئه‌م فاکته‌رانه به به‌راوردکردنیان له‌گه‌ڵ پێویستیی چینی کرێکار بۆ چه‌سپاندنی ده‌سه‌ڵتدارێتی خۆی لاوه‌کین. له ده‌وره‌ی دووه‌مدا، ئه‌م گرایشانه بێ پێشینه نین، به‌ڵکوو بهرههم و ئه‌نجامی لادانێکی ژێرخانیتر و بنه‌ڕه‌تیتر یانی هه‌ڵبژاردنی ڕێگای گه‌شه‌ی بۆرژوای بۆ کۆمه‌ڵی ڕوسیان.
ده‌بێ لێره‌دا ئاماژه به چه‌ند خاڵێک بکه‌م: یه‌که‌م له‌وانه‌یه پرسیار بکرێت که بۆچی ئێمه لادانه سیاسی و ئایدیۆلۆژییه‌کانی ده‌وره‌ی یه‌که‌م به قابیلی قه‌ره‌بووکردنه‌وه ده‌زانین. به بۆچوونی من ئه‌گه‌ر که‌سێک قه‌بووڵی بێت که ئه‌وه‌ی له ڕووی ئابوورییه‌وه له ڕوسیا پێویست بوو، بریتی بوو له شۆڕشێکی ئابووری، ئه‌گه‌ر قه‌بووڵی بێت که شۆڕشێكی وا له ده‌یه‌ی (٢٠)دا هێشتا له ڕووی بابه‌تییه‌وه مومکین بوو، هه‌لی مێژوویی بۆ ئه‌نجامدانی هه‌بوو، ئه‌و کاته ده‌رکی ئه‌م مه‌سه‌له‌یه که شۆڕشێکی وا له‌گه‌ڵ خۆیدا بوژاندنه‌وه‌ی شوراکان بوژاندنه‌وه‌ی فراوانترین دیموکراسی پڕۆلیتری له ده‌روونی ده‌زگای ده‌وڵه‌تی و حیزبیدا و نه‌هێشتنی بیرۆکراتیکی به‌دی دێنێت، دژوار نییه.
هه‌ونگاونان ڕووه‌و دامه‌زراندنی خاوه‌ندارێتی سۆسیالیستی و نه‌هێشتنی کاری کرێگرته، هه‌نگاونان ڕووه‌و خستنه‌کاری کۆنترۆڵی ڕاسته‌قینه‌ی کرێکاران له‌سه‌ر ئابووری و بڕیاردانی ئابووری، جارێکی تر لایه‌نه ته‌واوکه‌ره‌کانی شێوازه بیرۆکراتی و بۆرژواییه‌کانی له ئاستی سیاسی و کارگێڕیدا ده‌دایه‌وه به‌ر هێرش. به‌رگری ئه‌م شێوازانه زۆر له به‌رگری سه‌رتاپای ڕژێمی ئیداری و سیاسی تزاریزم و بۆرژوازی ڕوسیا لاوازتر ده‌بوو.
ئێمه جیاوازییه‌کی ته‌واومان له‌گه‌ڵ ئه‌و تێڕوانینه‌دا هه‌یه که ده‌ڵێ، ستالین که ده‌ستی باڵای په‌یدا کرد، به ده‌رکردنی فڵان بڕیار سهبارهت به مافی فراکسیۆنه‌کان و به فڵانه ده‌خاڵه‌تی شورای کۆمیساره‌کانی خه‌ڵک بۆ به‌رته‌سککردنه‌وه‌ی مه‌ودای ده‌سه‌ڵاتی شوراکان و کۆمیته‌کانی کارخانه، ئیتر فاتیحای شۆڕش و دیموکراسی کرێکاریی خوێنرایه‌وه و ڕێگای گه‌ڕانه‌وه نه‌ماوه. هه‌ر ئه‌م حیزبه به هه‌موو که‌موکورتییه‌کانییه‌وه له حاڵه‌تی هه‌بوونی پێشڕه‌وی خاواندارێتی سۆسیالیستی و شێوازه سۆسیالیستییه‌کانی به‌رهه‌مهێنان، ده‌یتوانی له قسه و باسه ئابوورییه‌کانی ده‌یه‌ی (٢٠)دا سه‌ربه‌رز بێته ده‌ر و به‌م پێیه، پایه ماددییه‌کانی لابردنی ناته‌واوییه سیاسی و ئیداری و که‌موکوڕییه سه‌رخانییه‌کانی کۆمه‌ڵ به‌دی بێنێت. گیروگرفتی ڕاسته‌قینه له‌م ناته‌واوی و هه‌ڵانه‌ی حیزبدا نه‌بوو، به‌ڵکوو له ناته‌واوییه‌کی بنه‌ڕه‌تیتردا بوو. که ئه‌ویش نه‌بوونی ئاسۆیه‌کی ڕۆشن ده‌رباره‌ی شێوازهکانی خاوه‌ندارێتی و به‌رهه‌مهێنانی سۆسیالیستی بوو.
خاڵێکی تر ئه‌وه‌یه که ئێمه له‌گه‌ڵ ئه‌و دیدگایه‌نه‌دا که بناغه‌ی لێکدانه‌وه‌ی خۆیان له‌سه‌ر مه‌یله لاده‌ره سه‌رخانییه‌کان له حیزب و کۆمه‌ڵی ڕوسیا داده‌ڕێژن، ئه‌و دیدگایانهی که داڕوخانی شۆڕشی ڕوسیا به ڕه‌نگدانه‌وه‌ی داڕوخانی سیاسی حیزب یان داڕوخانی ئیداری ده‌وڵه‌ت ده‌بینن، به هیچ جۆرێک نایه‌ینه‌وه. ئه‌م داڕوخانه سیاسییه ئه‌نجامی داڕوخانی ئابووری شۆڕشه، نه‌ک هۆی ئه‌و، وه ده‌بێت وه‌ک ئه‌نجامێکی ناچاری ئه‌م داڕوخانه ئابوورییه ڕوون بکرێته‌وه. له لایه‌کی تره‌وه ئێمه ئه‌و بایه‌خه‌ی که هه‌ندێک دیدگا به پێشێلکردنی دیموکراسی ده‌ده‌ن له ده‌وره‌ی یه‌که‌می شۆڕش (یه‌کسه‌ر دوای ئۆکتۆبه‌ر)دا، به ڕاست نازانین. ئه‌مه تێڕوانینێکی دیموکراتیکه بۆ شۆڕشی کرێکاریی. له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا که حه‌تمه‌ن ده‌بوایه هه‌وڵ بدرێت تا دیکتاتۆری پرۆلیتاریا هه‌ر له ئه‌وه‌ڵه‌وه پێشکه‌وتوترین شێوازی دیموکراسی پرۆلیتێری بگرێته به‌ر. سه‌رنه‌که‌وتنی کرێکارانی ڕوسیا له‌م کاره‌دا، هۆی سه‌ره‌کی شکستی ئهوان نه‌بوو. سه‌ره‌ڕای ئه‌م که‌موکورتییانه‌ی ئهوان، قۆناغێکی دیاریکه‌ریان به سه‌رکه‌وتوویی تێپه‌ڕاند. هۆی بنه‌ڕه‌تی شکستی یه‌کجاری کرێکاران له ڕوسیا ده‌بێت له شکستی ئابووری چینه‌که له ده‌یه‌ی (٢٠)دا تاووتوێ بکرێت. ئه‌گه‌ر کرێکاری ڕوسیا له‌م شه‌ڕه دیاریکه‌ره‌دا له قۆناغی دووه‌مدا سه‌رکه‌وتایه، ئه‌و کاته کێشه و که‌موکورتییه‌کانی ده‌وره‌ی یه‌که‌م وه‌ک ئازارێکی کاتی و ڕه‌وته‌نی ژانی له‌دایکبوونی کۆمه‌ڵێکی نوێ له جێی خۆیان ده‌نیشتنه‌وه و له مێژووی گشتی ڕوسیای پاش شۆڕشدا که‌مڕه‌نگ ده‌بوون.
٣- "سۆسیالیزم له یه‌ک وڵاتدا" و چاره‌نووسی ئابووری شۆڕشی ئۆکتۆبه‌ر
کۆمه‌ڵی ڕوسیا له ١٩٢٣دا ئیتر قۆناغی یه‌که‌می شۆڕشی کرێکاری به‌سه‌ربردبوو. ده‌سه‌ڵاتی سیاسی کرێکاران، سه‌ره‌ڕای هه‌موو سازشه‌کان، که‌موکورتییه‌کان و هه‌ڵه‌کان هه‌ر چۆنێک بوو له به‌رامبه‌ر به‌رهه‌ڵستی ئاشکرای سیاسی و سه‌ربازی بۆرژوازیدا سه‌رکه‌وتوو و سه‌ربه‌رز هاته‌ده‌ر. ئێستا ئیتر مه‌سه‌له‌ی بناغه‌ی شۆڕشی ڕوسیا، یانی گۆڕینی ئابووری کۆمه‌ڵ له سایه‌ی دیکتاتۆری پرۆلیتاریادا ورده ورده دێته پێشه‌وه. ئه‌مه مه‌سه‌له‌یه‌که که له مه‌نتیقی ئه‌و ململانێیانه‌دا که له ده‌وری باسی "سۆسیالیزم له یه‌ک وڵاتدا" شکڵی گرت، تاوه‌کوو ساڵی ٢٩ ئیتر به یه‌کجاری ڕوون ده‌بێته‌وه. ئاسۆی ئابووری بۆرژوازی و ڕێگاگه‌شه‌ی ئابووری سه‌رمایه‌دارانه له‌م ده‌وره‌یه‌دا زاڵ ده‌بێت و له ده‌یه‌ی (٣٠)دا ئێمه ئیتر له‌گه‌ڵ حه‌ره‌که‌تی گشتی کۆمه‌ڵ له‌م ڕه‌وه‌نده‌دا ڕووبه‌ڕووین. له‌م ده‌وره‌یه‌دا ئیتر کامڵبوونی بۆرژوازی کۆمه‌ڵی ڕوسیا سه‌ره‌کییه و خه‌باتی کرێکاری، خه‌باتێکه له هه‌مبه‌ر ئه‌م قانونمه‌ندییه‌ی حه‌ره‌که‌تی کۆمه‌ڵدا. سهبارهت به باسی "سۆسیالیزم له یه‌ک وڵاتدا" ده‌ربڕینی ڕای خۆمان له باره‌ی چه‌ند مه‌سه‌له‌یه‌که‌وه به ڕاشکاوی زه‌رورییه:
یه‌که‌م: به بڕاوی ئێمه له ڕووی تیۆرییهوه، سه‌ربه‌خۆ له باسی سۆڤێت، دامه‌زراندنی سۆسیالیزم له یه‌ک وڵاتدا، یانی دامه‌زراندنی شێوازێکی ڕاوه‌ستاو و پشتبه‌ستوو به موڵکایه‌تی سۆسیالیستی و نه‌هێشتنی کاری کرێگرته و هاوڕێک له‌گه‌ڵ ئه‌و نه‌خشانه‌ی که مارکس وه‌کوو قۆناغی پایه‌یی قسه‌ی له‌سه‌ر ده‌کات به ته‌واوی ئیمکانی هه‌یه، نه ته‌نیا ئه‌مه، به‌ڵکه مه‌سه‌له‌یه‌کی حه‌یاتیشه له چاره‌نووسی شۆڕشی کرێکاریدا. دامه‌زراندنی سۆسیالیزم ئه‌رکێکی ده‌ستبه‌جێ و حه‌یاتی هه‌ر چینێكی کرێکاره که ئه‌توانێت له هه‌ر وڵاتێکدا ده‌سه‌ڵاتی سیاسی به‌ده‌ست بێنێت. ئێمه ئه‌و دیدگایانهی که به هه‌ر بیانوو مه‌به‌ستێکه‌وه بێت، وه‌کوو باسی "زه‌روره‌تی شۆڕشی جیهانی"، "دواکهوتوویی ڕوسیا"، "سنووربه‌ندی له‌گه‌ڵ ستالینیزم و ناسیۆنالیزم)" و شتی تر، کاری به‌دیهێنانی ئابوورییه‌کی سۆسیالیستی پشتبه‌ستوو به موڵکایه‌تی سۆسیالیستی و نه‌هێشتنی کاری کرێگرته له ده‌ستوری پرۆلیتاریای به‌ده‌سه‌ڵاتگه‌یشتوو له یه‌ک وڵاتدا ده‌نێته لاوه و هه‌واڵه‌ی ده‌وره‌یه‌کی تری ده‌که‌ن، به هه‌ڵه و نامارکسیستی ده‌زانین.
دووه‌م: به بڕوای ئێمه جیاوازییه‌ک که مارکس له نێوان دوو قۆناغی کۆمۆنیزمدا پێناسه‌ی ده‌کات، جیاوازییه‌کی زۆر ڕۆشنه و ڕاسته‌وخۆ په‌یوه‌ندی به باسی ئه‌رکه ئابوورییه‌کانی دیکتاتۆری پرۆلیتاریاوه هه‌یه. ئێمه کۆمۆنیزم (قۆناغی باڵا) له تاکه وڵاتێکدا به مومکین نازانین. هۆی ئه‌م باوه‌ڕه‌ش ئه‌وه‌یه که تایبه‌تمه‌ندییه سهرهکییهکانی ئه‌م قۆناغه بریتین له فراوانبوونی ئابووری، په‌ره‌سه‌ندنی سه‌رسوڕهێنه‌ری هۆیه‌کانی به‌رهه‌مهێنان، ئاڵوگۆڕی بنه‌ڕه‌تی له جێگا و شوێنی ئینسان له کۆمه‌ڵدا، ڕه‌وشت و شتی تردا و له دواییدا نه‌مانی ده‌وڵه‌ت، که به بڕوای ئێمه ئه‌مانه له چوارچێوه‌ی تاکه وڵاتێکدا ناکرێ بێنه‌دی. بۆ نموونه، مادام سنووری نێوان وڵاته‌کان هه‌بن و ئه‌م سنوورانه‌ش هێڵی جیاکردنه‌وه‌ی کۆمه‌ڵه سۆسیالیستییه‌کان له کۆمه‌ڵه سه‌رمایه‌دارییه‌کان بن، نه‌مانی ده‌وڵه‌ت عه‌مه‌لی نییه. به‌ڵام سۆسیالیزم به مانای قۆناغی سه‌ره‌تایی، نه ته‌نیا عه‌مه‌لییه به‌ڵکوو هه‌ر وه‌کوو گوتمان زه‌روریشه.
سێیه‌م: ده‌بێت جه‌خت له‌سه‌ر ئه‌وه بکه‌مه‌وه، که له پلمیکه ئابوورییه ناوخۆیییه‌کانی حیزبی بۆڵشهڤیک له نێوه‌ڕاستی ده‌یه‌ی (٢٠)دا، "سۆسیالیزم له یه‌ک وڵاتدا" ئاڵا و ده‌روازه‌ی هه‌ڵدان و گه‌شه‌ی ناسیۆنالیزمی بۆرژوازی بوو به ههمان ئه‌و مانایه‌وه که پێشتر ئاماژه‌ی پێ کرا، یانی زاڵبوونی ئاڵتهرناتیڤی بۆرژوازی بۆ حه‌ره‌که‌تی کۆمه‌ڵ له ڕووی به‌رهه‌مهێنان و دووباره به‌رهه‌مهێنانه‌وه. به واتایه‌کی دیکه، هه‌ر چه‌نده ده‌سته‌واژه‌ی "سۆسیالیزم له یه‌ک وڵاتدا" خۆی له خۆیدا هه‌ڵگری لادانێك نییه، به‌ڵام "سۆسیالیزم له یه‌ک وڵاتدا" وه‌ک ئاڵای ڕه‌وتێکی دیاریکراو، له ده‌وره‌یه‌کی دیاریکراو، له کۆمه‌ڵێکی دیاریکراودا، ڕه‌مزی یه‌ک بزووتنه‌وه‌ی گه‌وره‌ی دژی کرێکاری و نیشانه‌ی وه‌ستان و شکستی شۆڕشی ڕووسیا بوو. ئێمه ئه‌م ڕه‌وه‌نده وه‌ک هه‌ڵگری ئاڵتهرناتیڤی بۆرژوازی له کۆمه‌ڵی بۆرژوازی له کۆمه‌ڵی ڕوسیادا مه‌حکوم ده‌که‌ین. له‌و هه‌لومه‌رجه دیاریکراوه‌دا، یانی له هه‌لومه‌رجێکدا که کرێکاران ده‌سه‌ڵاتیان له ده‌ستدا بوو، سۆسیالیزم له بزووتنه‌وه‌یه‌کی به‌ربڵاوی جه‌ماوه‌ری به‌هره‌مه‌ند بوو، بووبووه پێناسه‌یه‌ک که ڕاست و ڕه‌وابوونی هه‌ر هه‌نگاو و پێشڕه‌وییه‌کی پێ ده‌ناسرایه‌وه، له هه‌لومه‌رجێکدا که بۆرژوازی هیچ نوێنه‌رێکی ڕاسته‌وخۆی له‌و ململانێیانه‌دا نه‌بوو که په‌یوه‌ندییان به ڕه‌وه‌ندی حه‌ره‌که‌تی ئابووری ڕوسیاوه هه‌بوو، ئه‌م فۆرمۆڵبه‌ندییه بوو به شکڵی ناچاری ده‌رکه‌وتنی ناسیۆنالیزمی بۆرژوازی. گه‌شه‌ی سه‌رمایه‌دارانه‌ی بازاڕی ڕوسیا له‌ژێر ناوی "سۆسیالیزم له یه‌ک وڵاتدا" له به‌رامبه‌ر پرۆلیتاریای شۆڕشگێردا دانرا.
له به‌رامبه‌ر ئه‌و ڕه‌وه‌ندانه‌دا، ئه‌و به‌رهه‌ڵستکارانه‌ی که به ڕوونی ئاگاداری گه‌شه و هه‌ڵدانی ناسیۆنالیزمی بۆرژوازی له‌ژێر ئه‌م ئاڵایه‌دا بوون، په‌نایان برده به‌ر بیری "شۆڕشی جیهانی". ئه‌م ڕیزبه‌ستنه‌چه‌ند خاڵێکی جێگای سه‌رنج ته‌رح ده‌کات. له پله‌ی یه‌که‌مدا ئه‌م واقیعه‌ته که جیاوازی بۆچوون، نه له‌سه‌ر وشه‌ی "سۆسیالیزم" به‌ڵکوو له‌سه‌ر ده‌سته‌واژه‌ی "یه‌ک وڵات" له‌م هه‌ڵوێسته‌دا فۆرمۆڵه کراوه، به‌ڵگه‌ی ئه‌و ڕاستییه‌یه که لێکدانه‌وه‌ی به‌رهه‌ڵستکاران له "سۆسیالیزم" له‌گه‌ڵ هێڵی فه‌رمیی ستالیندا جیاوازییه‌کی نه‌بوو. ده‌رده‌که‌وێ که هیچ که‌سێک جیاوازی له نێوان ئه‌و هه‌نگاوانه‌ی که هه‌ڵده‌هێنرانه‌وه و به سۆسیالیزم ناو ده‌بران هه‌ست پێ نه‌کردبێ و گوایه کێشه له‌سه‌ر مو‌مکینبوون و نه‌بوونی ئه‌و هه‌نگاوهه‌ڵگرتنانه بووه له چوارچێوه‌ی یه‌ک وڵات. حه‌ره‌که‌تی دوای شۆڕشی ڕوسیا نیشانی دا که چۆن به‌کرده‌وه باڵی ستالین پلاتفۆرمی ئابووری ئۆپۆزسیۆنی یه‌کگرتوو (ترۆتسکی- زینۆڤیف)ی عه‌مه‌لی کرد و چۆن ترۆتسکیزم هه‌ر به‌و حه‌ره‌که‌ته بۆ هه‌تا هه‌تایه له مه‌یدانی ڕه‌خنه له پێکهێنانی ئابووری سۆڤێت چه‌ک کرا. ڕه‌وه‌ندی "سۆسیالیزم له یه‌ک وڵاتدا" له ڕوانگه‌ی سۆسیالیستییه‌وه ڕه‌خنه‌ی لێ نه‌گیرا. "سۆسیالیزم"ی ئه‌م ڕه‌وته که تێکه‌ڵێک بوو له ده‌وڵه‌تیکردنی ئابووری، سه‌نعه‌تیکردن و گه‌شه‌ی هێزه‌کانی به‌رهه‌مهێنان به هێشتنه‌وه‌ی کاری کرێگرته‌وه، هیچ ئاڵته‌رناتیڤێکی سۆسیالیستی له به‌رامبه‌ردا دانه‌نرا. له ململانێ و کێشه‌ی ئۆبۆزیسیۆندا، پرۆلیتاریای سۆسیالیست و ئامۆژگاری و ئاماژه‌که‌ی ئه‌نگڵس سه‌بارت به زه‌روره‌تی شۆڕشی ئابووری پاش به‌ده‌ستهێنانی ده‌سه‌ڵاتی سیاسی نوێنه‌رایه‌تی نه‌کران.
خاڵی دووه‌م ئه‌وه‌یه، که هه‌ر ئه‌م واقیعه‌ته هۆیه‌کانی سه‌رکه‌وتنی هه‌وادارانی "سۆسیالیزم له یه‌ک وڵاتدا" ڕوون ده‌کاته‌وه. له‌و سه‌روبه‌نده‌دا که شۆڕشی ڕوسیا گه‌یشتبووه ئه‌ڵقه‌یه‌کی چاره‌نوسساز له چاره‌نووسی خۆی، یانی له سه‌روبه‌ندی یه‌کلاکردنه‌وه‌ی کاری شۆڕشی ئابووریدا، ئۆپۆزیسیۆن به هیچ جۆرێک له به‌رامبه‌ر قه‌ڵه‌مڕه‌وی ئابووریدا ئاڵتهرناتیڤی نه‌بوو. هه‌ڵوێستی "شۆڕشی جیهانی" نه‌یده‌توانی چه‌کێک بێت له ڕووبه‌ڕووبوونه‌وه له‌گه‌ڵ بۆرژوازییه‌کدا که له پشتی "سۆسیالیزم له یه‌ک وڵات"ه‌وه ئاڵتهرناتیڤی بۆ مه‌سه‌له‌یه‌کی گرنگ و چاره‌نووسسازی کۆمه‌ڵ، ڕه‌وتی حه‌ره‌که‌تی ئابووری پاش شۆڕش ده‌خسته ڕوو. ئۆپۆزیسیۆن بوو به قوربانی نامۆیی خۆی له‌گه‌ڵ مێژووی واقیعی شۆڕشی کرێکاری له ڕوسیادا.
هه‌ر چۆنێک بێت کاتێک که به پێودانگێکی فراوانتری مێژوویی ته‌ماشای ئه‌م ده‌وره‌یه له شۆڕشی ڕوسیا ده‌که‌ین، ئه‌وه‌مان بۆ ده‌رده‌که‌وێت که خه‌تی "سۆسیالیزم له یه‌ک وڵاتدا" ماتریاڵ و ئامرازی گه‌یشتنه‌وه‌ی سه‌رله‌نوێی بۆرژوازی ڕوسیایه به ده‌سه‌ڵات. ئه‌مه سه‌ربه‌خۆیه له نییه‌ته‌کا‌نی ئه‌و تاکانه‌ی که ئه‌م خه‌ته‌یان نوێنه‌رایه‌تی ده‌کرد. به هه‌ڵبژاردنی ڕێگای گه‌شه‌ی ناشۆڕشگێرانه و سه‌رمایه‌دارانه، به وه‌لاخستنی کاری پڕ بایه‌خی شۆڕشی ئابووری و دابه‌زاندنی بۆ ئابووری ده‌وڵه‌تی و به‌رنامه‌ڕێژی، خه‌تی ستالین ڕێگای گه‌شه‌ی شۆڕشگێڕانه‌ی کۆمه‌ڵی ڕوسیا و به‌رده‌وامی شۆڕشی کرێکاری له ڕوسیا داخست. له‌م نیوانه‌دا ئۆپۆزیسیۆن و خه‌تی "شۆڕشی جیهانی" له باشترین حاڵه‌تدا نوێنه‌رایه‌تی ئه‌و ڕادیکاڵیزمه‌یه له حیزبی بۆڵشه‌ڤیکدا که بۆنی پاشه‌کشه‌ی ده‌کرد. به‌ڵام خۆشی له بنه‌ڕه‌تدا ڕیگا چاره‌یه‌کی جیاوازی نییه و ده‌ست ده‌داته به‌رگرییه‌کی بێ ئه‌نجام له‌سه‌ر بناغه‌ی پلاتفۆرمێکی سیاسی- دیموکراتیک. ئه‌م جێگا و شوێنه‌ی ئۆپۆزسیۆن، له ههمان کاتدا بوو به‌هۆی ئه‌وه‌ی که به‌شه ڕادیکاڵه‌کانی پرۆلیتاریا، ئه‌و به‌شه‌ی که له لاوازکردنی شوراکان، نه‌هێشتنی کۆنتڕۆڵی کرێکاری، گه‌شه‌ی بیرۆکراسی، دابه‌زینی ئاستی گوزه‌رانی پرۆلیتاریا و شتی تر ناڕازی بوون، یه‌که‌م له کولییه‌تی خۆیدا نوێنه‌رایه‌تی نه‌کرێت و دووه‌م له لاوه به‌دوای ئۆپۆزسیۆنێکدا کێش کرێ که له‌سه‌ر بناغه‌ی پلاتفۆرمی زۆر سنووردار و ناشۆڕشگێرانه له به‌رامبه‌ر خه‌تی ستالیندا وه‌ستابوو. ئۆپۆزیسیۆنێک که له نوێنه‌رایه‌تیکردنی ڕادیکاڵیزمی واقیعی شۆڕش، له نوێنه‌رایه‌تیکردنی حه‌ره‌که‌تی حه‌یاتی شۆڕش به‌ره‌و به‌دیهێنانی گۆڕانێکی گه‌وره له شێوازی ئابووریدا بێتوانا بوو.
ڕیگام بدهن له‌م په‌راوێزه‌دا ئاماژه به لایه‌نێکی دیکه‌ی هه‌ڵوێسته‌کانی ئۆپۆزسیۆن بکه‌م. ئه‌مڕۆکه زۆر که‌س، له‌وانیش هه‌ندێک هاوڕێ له سیمیناره‌کانی خۆماندا. باوه‌ڕی ئۆپۆزسیۆن به "زه‌روره‌تی شۆڕشی جیهانی" و "له توانادانه‌بوونی سۆسیالیزم له یه‌ک وڵاتدا" به به‌ڵگه‌ی "ئه‌نته‌رناسیۆنالیزم"ی ئه‌و ده‌زانن. به بۆچوونی من ئه‌م ڕوانگه‌یه هیچ لایه‌نێکی ئه‌نته‌رناسیۆنالیستی تایبه‌تی نییه. بۆ ده‌بێت که‌سێک له‌و بڕوایه‌دا بێت، که چاره‌نووسی شۆڕشی ڕوسیا، به ده‌لیلی دواکهوتوویی ڕوسیا له ڕووی پیشه‌سازییه‌وه، به شۆڕشی ئه‌ڵمانیاوه به‌ستراوه‌ته‌وه، ناوی ئه‌نته‌رناسیۆنالیستی لێ بنرێت؟ ئه‌نته‌رناسیۆنالیزم یانی باوه‌ڕبوون به خه‌سڵه‌ت و ناسنامه‌ی جیهانیی چینی کرێکار و داکۆکی له شۆڕشی کرێکاری له هه‌ر شوێنێک و له گشت شوێنێك. یانی داکۆکی له شۆڕشه کرێکارییه‌کان له‌به‌ر کرێکاریبوونیان. به‌ڵام ئه‌گه‌ر که‌سێک له شیکردنه‌وه‌ی موشه‌خه‌سی خۆیه‌وه بگاته ئه‌م ئه‌نجامه که شۆڕش له وڵاتی (ئه‌لیف)دا، له ڕووی به‌رده‌وامبوونی خۆیه‌وه، به‌هۆی جیاجیا، به‌ستراوه‌ته‌وه به شۆڕش له وڵاتی (ب)دا، ئه‌مه هیچ حوکمێک سهبارهت به ئه‌نته‌رناسیۆنالیزم له ڕوانگه‌ی ئه‌ودا به‌ده‌سته‌وه نادات. ئه‌مه شیکردنه‌وه‌یه‌کی موشه‌خه‌سه که ده‌کرێ بێ هیچ که‌م و زیادێک له سه‌نگه‌ری شۆڕش له وڵاتی (ئه‌لیف)ه‌وه ئه‌نجام بدرێت. مرۆڤ ده‌توانێت ئه‌نته‌رناسیۆنالیست بێت و له ههمان کاتدا له‌گه‌ڵ شرۆڤه‌یه‌کی موشه‌خه‌سی ئاوا له‌سه‌ر په‌یوه‌ندی نه‌پساوی شۆڕش له ڕوسیا و ئه‌ڵمان هاوڕا یان موخالیف بێت. سهبارهت به بابه‌تی تایبه‌تی ڕوسیا، به پێچه‌وانه‌وه باسی ئێمه ئه‌وه‌یه، ده‌ستکێشانه‌وه و که‌مکاری له درێژه‌دان به شۆڕشی پرۆلیتێری تا گۆڕینی بناغه‌ی ڕژێمی ئابووری له ڕوسیا، خۆی له خۆیدا به مانای ده‌ستکێشانه‌وه و که‌مکاری له ڕاگرتنی کرێکاری ڕوسی له جێگا و شوێنی هێزێکی ئه‌نته‌رناسیۆنالیست و کاریگه‌ردایه.
به‌ڵام ئه‌م مه‌وقیعه‌ته به‌ناو ئه‌نته‌رناسیۆنالیستییه‌ی ئۆپۆزیسیۆن، هه‌ر وه‌ک ئاماژه‌م بۆ کرد، له ڕاستیدا خۆی که‌موکوڕییه‌کانی ڕوانگه‌ی ئۆپۆزسیۆن و ڕووی هاوبه‌شی له‌گه‌ڵ خه‌تی ڕه‌سمیدا له به‌رامبه‌ر سۆسیالیزم وه‌ک شێوازێکی ئابووری و کۆمه‌ڵایه‌تی دیاریکراو و پێداویستییه‌کانی ئه‌و له کۆمه‌ڵی ڕوسیای پاش شۆڕشدا، نیشان ده‌دات. سه‌رله‌به‌ری باسه‌کانی ئۆپۆزسیۆن هه‌ر ئه‌وه‌یه که ته‌نیا شۆڕش له ئه‌ڵمانیای سه‌نعه‌تیدا، ده‌توانێت ئه‌و ئاسته له هێزه‌کانی به‌رهه‌مهێنان که بۆ سۆسیالیزم حه‌یاتییه، بخاته به‌رده‌ستی شۆڕشی پرۆلیتێرییه‌وه. ئه‌مه ڕوانگه‌یه‌که که لهودا ئیمکانیه‌تی به‌ره‌وپێشبردنی شۆڕشی ڕوسیا تا ڕاده‌ی شۆڕش له ئابووری ڕوسیادا، هه‌ر له سه‌ره‌تاوه ڕه‌ت کراوه‌ته‌وه. ڕاستییه‌که‌ی ئه‌وه‌یه که شۆڕشی ئه‌ڵمانیا جێوڕێیه‌کی چاره‌نووسسازی له ستراتیژی بۆڵشه‌ڤیکه‌کاندا هه‌بوو. دوورنمای چاوه‌ڕوانکراوی ئه‌م شۆڕشه و ئه‌م ئاسۆ عه‌مه‌لییه‌ی که وه‌ها شۆڕشێک له ڕووی پرۆلیتاریا له ڕوسیادا ده‌یکرده‌وه، خۆی یه‌کێک بوو له‌و کارکردانه‌ی که وای کردبوو، هه‌نگاوه‌کانی دواتری شۆڕشی ڕوسیا له زه‌مینه‌ی ئاڵوگۆڕی ئابووریدا، ورد نه‌کرێته‌وه. بۆڵشهڤیکهکان به ئاشکرا و ڕاسته‌وخۆ هاتنه‌دی ئاسۆی ئابووری خۆیان به شۆڕشی ئه‌ڵمانیاوه گرێ دابوو. بێ هۆ نییه، که قسه و باس ده‌رباره‌ی ئاسۆی دوورتری ئابووری ڕوسیا ته‌نیا کاتێک به شێوه‌یه‌کی جیدی ده‌خرێته ڕوو، که ئیتر ڕوونه‌دانی شۆڕشێکی کرێکاریی له ئه‌ڵمانیا لانی که‌م له کورتماوه‌دا ده‌رکه‌وتبوو. دیسان بێ هۆ نییه که خه‌تی ستالین له به‌رانبه‌ر تێڕوانینی نه‌ریتی له حیزبدا که چاوه‌ڕوانی شۆڕشی ئه‌ڵمانیا و ئه‌وروپا بوو، دیدگای خۆی ناوده‌نێت سۆسیالیزم له یه‌ک وڵاتدا. جێگای داخه ئه‌و حوکمه‌ی که له تیۆری بۆڵشه‌ڤیزمدا له لێکدانه‌وه‌یه‌کی دیاریکراودا، ده‌رباره‌ی هه‌لومه‌رجی دیاریکراو له ده‌وره‌یه‌کی ده‌ستنیشانکراودا به‌ده‌ست هاتبوو، ئه‌مڕۆ له لای به‌شی زۆری چه‌پی ڕادیکاڵ بوو به حوکمێکی تیۆریی گشتی ده‌رباره‌ی مه‌حاڵبوونی پێشڕه‌وی ئابووری سۆسیالیستی له چوارچێوه‌ی یه‌ک وڵاتدا و ده‌ربڕینێکی ئایدیالیستی، مه‌کته‌بی له شۆڕشی سۆسیالیستی، جێگای ده‌رکی زیندووی مارکس و لێنینی گرتۆته‌وه. ده‌رکێک که له ههمان ئامۆژگاری و ئاماژه‌ی دوو دێڕی ئه‌نگڵسدا ده‌رباره‌ی ئه‌رکی پرۆلیتاریا له پاش به‌ده‌ستهێنانی ده‌سه‌ڵات (له ناویاندا ئه‌رکی کۆمۆنه‌ی پاریس) ڕه‌نگی داوه‌ته‌وه.
به هه‌ر حاڵ له بڕگه‌یه‌کی شۆڕشی ڕوسیادا، که به شێوه‌ی واقیعی ده‌بوایه ئاڵتهرناتیڤی ئابووری پرۆلیتێری له به‌رامبه‌ر ئاڵتهرناتیڤی ئابووری بۆرژوازیدا دابنرێت، ده‌ورانێکه که ئه‌رکی ئابووری شۆڕشی کرێکاریی، سۆسیالیستیکردنی به‌رهه‌مهێنان و نه‌هێشتنی کاری کرێگرته، ده‌بوایه به سیاسه‌تی ڕۆشنی ئابووری، کارگێڕی، حقوقی و به‌رهه‌مهینان ته‌رجه‌مه بکرێت و له به‌رامبه‌ر سه‌رمایه‌داری ده‌وڵه‌تیدا، که له‌ژێر ئاڵای سۆسیالیزم له یه‌ک وڵاتدا ته‌رح ده‌کرا، دابنرێت. موناقه‌شات له حیزبی بۆڵشه‌ڤیکدا له قاڵبی ململانێی ناسیۆنالیزم و "ئه‌نته‌رناسیۆنالیزم"دا ده‌چووه پێشه‌وه. ململانێی سۆسیالیزم و کاپیتالیزم له خودی ڕوسیادا که‌مڕه‌نگ بوو. به‌م پێیه نه ته‌نیا له به‌رامبه‌ر ناسیۆنالیزمدا ڕیزبه‌ستنی واقیعی به‌دی نه‌هات، به‌ڵکوو به که‌مکاری و ده‌ستکێشانه‌وه له ڕه‌خنه‌گرتنی سۆسیالیستییانه له ئاڵتهرناتیڤی ئابووری ناسیۆنالیزم، زاڵبوونی ئه‌م مه‌یله له حیزبی بۆڵشهڤیک و ده‌وڵه‌تی سۆڤێتدا ئاسان بوو. ئه‌و ڕه‌خنه ئابوورییه‌ی که ده‌گیرا، چوارچێوه‌ی سه‌رمایه‌دارانه‌ی خه‌تی ڕه‌سمی نه‌ده‌دایه به‌ر هێرش، به‌ڵکوو له‌سه‌ر خێرایی سه‌نعه‌تیکردن و په‌یوه‌ندی له‌گه‌ڵ جوتیاره‌کان و شتی تر چه‌قی به‌ستبوو. له یه‌ک وشه‌دا بابه‌تی بنه‌ڕه‌تی شۆڕشی پرۆلیتێری، ئابووری سۆسیالیستی، له‌م مشتومڕانه‌دا نوێنه‌رایه‌تی نه‌کرا.
٤- سهبارهت به سۆڤێتی ئه‌مڕۆ
کۆمه‌ڵگای سۆڤێتی ئه‌مڕۆ سه‌رمایه‌دارییه. باسی وه‌ک شێوه‌ی به‌رهه‌مهێنانی نوێ وه یان ئابووری سه‌رده‌می گوزار، هه‌رگیز جێگای قبوڵ نین، به‌ڵام له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا به بڕوای ئێمه سۆڤێت سه‌رمایه‌دارییه‌ک به‌و تایبه‌تییانه‌ی سه‌رمایه‌داری زاڵ به‌سه‌ر کۆمه‌ڵگاکانی ئه‌وروپای ڕۆژئاوا و ئه‌مریکادا نییه. به بڕوای ئێمه سه‌رمایه‌دارییه‌ک له‌ژێر ناوی سۆسیالیزمدا به‌دوای شۆڕشێکی کرێکاریدا سه‌قامگیر بووه و خۆی گرتووه. خسوسیاتی تایبه‌تی هه‌یه که ده‌بێت بیان ناسین و شییان بکه‌ینه‌وه. بوونی کاری کرێگرته، به‌کاڵابوونی هێزی کار و ڕێکخستنی به‌رهه‌مهینانی کۆمه‌ڵایه‌تی له‌سه‌ر بناغه‌ی کاری کرێگرته، بۆ سه‌ڵماندنی ئه‌وه‌ی که ئابووری سۆڤێت سه‌رمایه‌دارییه به‌سن. به‌ڵام ئه‌وه‌ی که ده‌بێت له زه‌مینه‌ی تایبه‌تمه‌ندییه‌کانی ئه‌م ئابوورییه‌دا ڕوون بکرێته‌وه، ده‌که‌ونه ئاستی کۆنکرێتتر له‌م تایبه‌تییه گشتی و خه‌سڵه‌ته دیاریکراوه‌ی سه‌رمایه‌دارییه‌وه، وه‌کوو فاکته‌ری فره‌سه‌رمایه‌یی و کێبه‌رکێ، چ سیسته‌مێک له سۆڤێت یا قانونه‌کان و پێداویستییه بناغه‌ییه‌کانی سه‌رمایه به شێوه‌ی قانوونی ده‌ره‌کی و ماددی له‌سه‌ر سه‌رمایه ئاسان ده‌کات، سوپای زه‌خیره‌ی کار له‌م کۆمه‌ڵه‌دا چ شێوازێک ده‌گرێته خۆی، زیده‌بایی به چ جۆرێک له نێوان به‌شه جیاجاکانی هه‌موو سه‌رمایه‌ی کۆمه‌ڵایه‌تی و به‌شه جیاجاکانی به‌رهه‌مهێناندا به‌ش به‌ش و دابه‌ش ده‌کرێت، ده‌وری به‌ها و بازاڕ له‌م ئابوورییه‌دا چییه. لێره‌دا ناچمه ناو ئه‌م باسانه‌وه. ئه‌مه مه‌یدانێکی زۆر گرنگی باسکردن و لێکۆڵینه‌وه و شیکردنه‌وه‌یه. ئه‌وه‌نده به‌سه که بۆچوونی خۆمان له ڕووی جه‌ده‌لییه‌وه سهبارهت به ماهییه‌تی ئابووری سۆڤێت ده‌رخستبێت. له‌م زه‌مینه‌دا هه‌م من و هه‌م هاوڕێ ئیره‌جی ئازه‌رین، له نووسینه‌کانی خۆماندا له باره‌ی قسه و باسه‌کانی سوئیزی و بتلهایم خاڵگه‌لێکمان ته‌رح کردووه که ده‌بێت هێڵه بنه‌ڕه‌تییه‌کانی هه‌ڵوێستی ئێمه‌یان ڕوون کردبێته‌وه.
٥- ده‌رسێکی پایه‌یی شۆڕشی کرێکایی له سۆڤێتدا
به زۆری چه‌پی ڕادیکاڵ له ئه‌زموونی سۆڤێته‌وه ده‌رسی "دیموکراسی"، یان ده‌رسی زه‌روره‌تی پاڕاستنی "پوخته‌یی ئایدیۆلۆژیکییان" وه‌رگرتووه. هه‌موویان جه‌خت له‌سه‌ر ئه‌وه ده‌که‌نه‌وه، که چۆن هه‌ڵه تیۆرییه‌‌کان ده‌توانن ڕێی شکستی شۆڕشی کرێکاریی خۆش بکه‌ن، چۆن پێشێلکردنی توخمی دیموکراسی له تیۆری سۆسیالیزم و له‌به‌ر ئه‌وه‌ش گوێنه‌دان به پێشێلکردنی دیموکراسی له په‌یوه‌ندییه ناوخۆییه حیزبییه‌کاندا وه یان له ده‌زگای حکومه‌تدا ده‌توانێت کاریگه‌ریی تێکده‌رانه بۆ شۆڕشی پرۆلیتێری به‌دی بێنێت. ئه‌م گه‌ڵاله‌کردنانه ئه‌گه‌ر له پایهی ماددی و مێژوویی خۆیان جیا نه‌کرێنه‌وه، ئه‌ڵبه‌ته گرنگ و به نرخن. وه‌لێ ئه‌مه هێشتا ئه‌و گرێیه ناکاته‌وه، که کۆمۆنیستی ئه‌مڕۆ ده‌بێت له ئه‌زموونی شۆڕشی ڕوسیاوه فێری بێت، هه‌ر ئه‌و مه‌سه‌له‌یه‌ی که ئه‌نگڵس له‌سه‌ر بناغه‌ی ئه‌زموونی کۆمۆن جه‌ختی له‌سه‌ر کرده‌وه. هیچ ڕاده‌یه‌ک له خۆسازدانی تیۆری ئێمه‌ی کۆمۆنیستی ئه‌مڕۆ، هیچ ڕاده‌یه‌ک له په‌روه‌رده‌کردنی تیۆری ئێمه و هیچ ڕاده‌یه‌ک له تێه‌گه‌یشتنی ڕه‌وشت و شێوه‌کاره دیموکراتییه‌کان له ڕیزه‌کانماندا، ناتوانێت ئه‌وه زامن بکات که له‌و ده‌ورانه‌دا که شۆڕشی کرێکاری شکڵ ده‌گرێت، ئێمه له حیزبێک که به ئه‌ندازه‌ی حیزبی بۆڵشهڤیک به‌‌ده‌سه‌ڵات، پته‌و، ڕووناکبین بێت، به‌هره‌مه‌ند بین. ئه‌وه‌ی که ئێمه ده‌توانین ههمان بێت و به داخه‌وه بۆڵشهڤیکهکان به‌و جۆره‌ی که پێویسته لێی به‌هره‌مه‌ند نه‌بوون، هه‌بوونی ئاسۆی ڕۆشنی ئابوورییه بۆ گۆڕینی شۆڕشگێڕانه‌ی کۆمه‌ڵ پاش به‌ده‌ستهێنانی ده‌سه‌ڵات له لایه‌ن چینی کرێکاره‌وه. هه‌ر کاتێک چینی کرێکار ده‌سه‌ڵات به ده‌سته‌وه بگرێت، کۆمه‌ڵ له ڕووی بابه‌تییه‌وه ئه‌م پرسیاره ڕووبه‌ڕووی ده‌کاته‌وه: که قه‌راره به‌م ده‌سه‌ڵاته چی بکات؟ ئه‌گه‌ر ئه‌م ده‌سه‌ڵاته بۆ به‌دیهێنانی شۆڕش له شێوازی ئابووری کۆمه‌ڵدا به‌کار نه‌هێنێت، ئه‌گه‌ر بناغه‌ی موڵکایه‌تی و به‌رهه‌مهێنانی بۆرژوازی نه‌گۆڕێت، ئه‌گه‌ر ده‌سه‌ڵاتی سیاسی چینی کرێکار وه‌ک ئامڕازێک نه‌خرێته خزمه‌تی دامه‌زراندنی موڵکایه‌تی کۆمه‌ڵایه‌تی و سۆسیالیستی له‌سه‌ر هۆیه‌کانی به‌رهه‌مهێنان و نه‌هێشتنی کاری کرێگرته‌وه، ئه‌گه‌ر ئه‌م ده‌سه‌ڵاته بۆ به‌دیهێنانی ئه‌و شۆڕشه ئابوورییه به‌کار نه‌هێنرێت که ته‌وه‌ری ڕۆحی شۆڕشی سۆسیالیستی پرۆلیتاریا پێک ده‌هێنێت، ئه‌و کاته هه‌موو سه‌رکه‌وتنێک به شکست ده‌که‌وێته‌وه، ئه‌و کاته ته‌نانه‌ت سه‌رکه‌وتنی سیاسی کرێکاران کارێکی کاتی ده‌بێت و به پێودانگی فراوانتری مێژوویی بێ ئه‌نجام ده‌مێنێته‌وه. ئه‌مه ده‌رسی بنه‌ڕه‌تیی شۆڕشی کرێکارییه له ڕوسیا.
کۆتایی
٭ ٭ ٭
تێبینی: ئه‌م باسه له بڵاوکراوه‌کانی "یه‌کێتیی خه‌باتی کۆمۆنیزمی کرێکاری"یه. ئه‌و سه‌رچاوه‌یه‌ی که ئه‌م باسه‌ی لێ وه‌رگیراوه، باس نه‌کراوه. به‌ڵام تاکه سه‌رچاوه‌یه‌ک له‌و ده‌مه‌دا که ئه‌م باسه‌ی تیا بڵاو بووبێته‌وه، بڵاوکراوه‌ی "مارکسیسم و مسأله شوروی/ ٣" بوو.
له کاتی پیاچوونه‌وه‌ی ئه‌م باسه‌دا، له هه‌ر جێگایه‌ک ناڕۆشنییه‌ک هه‌بووبێ، له‌گه‌ڵ ده‌قه فارسییه‌که‌یدا به‌راوورمان کردووه. سه‌رچاوه‌ی ده‌قه فارسییه‌که: " منتخب آثار منصور حکمت/ انتشارات حزب کمونیست کارگری- حکمتیست/ چاپ اول، ژوئن ٢٠٠٥". س.
سوپاسی زۆرمان بۆ هاوڕێ "فوئاد عه‌زیز" له سویسرا، که ئه‌م نامیلکه‌یه‌ی له کتێبخانه‌که‌ی خۆی به ئێمه به‌خشی.
وه‌رگێڕانی: کامیل عه‌زیز
تایپکردنه‌وه‌ی: سه‌روه‌ت حامید
پیاچوونه‌وه‌ی: سالار ڕه‌شید
Kurdish translation: Kamil Aziz
hekmat.public-archive.net #2500ku.html
|