پێگەی ژن لە ئیسلامدا و پێگەی ئیسلام لای ژنان

خاتوو مریەم ڕەزوانی و کاک مەجید شەریف دوو نابغەی لەو جۆرەن کە بە ڕواڵەت بەدەر لە ویستی خۆیان فڕێدراونەتە مەیدانی گفتوگۆ سەبارەت بە پرسی ئیسلام و موجاهیدین و ڕزگاری ژنان.

ئەفسانەی ئیسلامی "ڕاستەقینە"ی داکۆکیکاری مافی ژنان

خاتوو رزوانی ("ژنی موجاهید چۆن لەدایک بووە" و بە دوو ڕوانگەی "ئیسلامی خومەینی و ئیسلامی موجاهیدین") شرۆڤەی داکات، بانگەشەی ئەوە دەکات کە ئەوەی لە لایەن ڕژێمی ئیسلامیی خومەینیەوە جێبەجێ دەکرێت، ئیسلامی ڕاستەقینە نییە، بەڵکو لێکدانەوەیەکی دواکەوتوو و فیوداڵییە لە ئیسلام. بەڵام موجاهیدەکان نوێنەری ڕاستەقینەی ئیسلامن، لەسەر بنەمای خودیقورئان و فێرکردن و پراکتیزەکردنی محمد و سەرکردەی ئیسلام. کاک شەریف ("ژنی ئێرانی قوربانی دوو سیستمە") دەشڵێت "لە ڕوانگەی نەریتی و دواکەوتوییەوە ژن لاواز و جێگەی بەزەیی و پشتیوانیە و نەک تەنیا لە ڕووی ئابووری و کۆمەڵایەتییەوە، بەڵکو لە ڕووی سۆزداری و کەسی و دەروونیشەوە". ، پیاو، بە پەناگە و پارێزەری ئەو دادەنرێت". و لە ڕواڵەتدا، قورئان لە ڕوانگەیەکی وەها نەریتی و کۆنەپەرستانە دوورە. تاقیکردنەوەی ئەم ئیدیعایانە بۆ هەموو ژنێکی ئێرانی پێویستی بە چەند خولەکێک زیاتر نییە. ئاماژە بە قورئان و بەتایبەتی ئەو ئایەتانە بکە کە بە تایبەتن بە ژن و مافە کۆمەڵایەتییەکانیان. بۆ ئاسانکردنی کارەکان تەنها چەند ئایەتێک دەخەینە ڕوو وەک نموونە بۆ ڕوونکردنەوەی پێگەی ژنان لە ئیسلامدا بە زمانی قورئان و محمد:

سورەتی نیسا ئایەتی ٣٨: پیاوان مافی كۆنترۆڵكردن و پاراستنی ژنانیان هەیە، بەهۆی ئەو باڵادەستییەی كە خودا بۆ هەندێك لەوانی تری دامەزراندووە، هەروەها لەبەرئەوەی پیاوان دەبێت لە ماڵ و موڵكەكانیانەوە نەفەقە بە ژن بدەن.^(١)

سورەتی بەقەرە ئایەتی ٢٢٨: پیاوان پلەیەکیان هەیە بەسەر ژنان .

سورەتی بەقەرە ئایەتی ٢٢٤: ژنەکانتان کێڵگەی خۆتانن، تۆو بوەشێننە کێڵگەکانتانبەهەر شێەوەیەک دەتانەوێت.

سورەتی نیسا ئایەتی ٣٨: وە ئەو ژنانەی کە لە سەرپێچی و گوێڕایەڵ نەبونیان دەترسن، پێویستە سەرەتا بانگەوازیان بۆ بکەن. ئەگەر گوێڕایەڵی نەبوون، دوورییەک لە بەشەناوخۆییەکەیان هەڵبژێرە. ئەگەر گوێڕایەڵی نەبوون بە لێدان سزایان بدە. ئەگەر گوێڕایەڵی بن، ئیتر مافی ئەوەت نییە ستەمیان لێ بکرێت...

سورەتی نیسا ئایەتی ٣: وەئەگەر ترستان دادپەروەر نەبن لە(مارەیی)ئە ئافرەتە هەتیوانەدا(مارەیان مەکەن)، ئەو ئەو ژنانە ژنانەدا هاوسەرگیری بکەن کە حەڵاڵن بۆتان، دوو دوو، سێ سێ یان چوار چوار، ئەگەر ترست لە جا ئەگەر ترسان دادپەروەرنەبن، یەک ژن هەڵبژێرە...

سورەتی بەقەرە ئایەتی ٢٢١: هاوسەرگیری لەگەڵ ژنانی هاوبەش پەیداکەردا مەکەن، تا باوەڕ دەهێنن، و بەڕاستی کۆیلەیەکی ئیماندار باشترە لە ژنێکی ئازادی هاوبەش پەیداکەر...

سورەتی نیسا ئایەتی ٢٤: وە هاوسەرگیری کردنی لەگەڵ ژنانی هاوسەردار بۆ تۆ قەدەغەیە، جگەلەوانەی بونەتەموڵکتان(کەنیزە).

سورەتی نیسا ئایەتی ١٩: لە حاڵەتی زینادا هەرکاتێک چوار شاهیدی موسڵمان شایەدی بدەن، پێویستە ژنەکە لە ماڵەوە بمێنێتەوە تا فریشتەی مەرگگیانیان دەکێشێت،یان خودا ڕێگایەکی ڕزگار بونیان بۆ دادەنێت^(۲)

وە ئەگەر ئەوە بەس نەبوو، با گوێ لە "وتاری ماڵئاوایی" محەمەد بگرین:

"ئەی خەڵکی ئێستا من باسی ژنەکانتان دەکەم، ژنەکانتان مافیان بەسەر ئێوەدا هەیە و ئێوەش مافتان لەسەر ژنەکانتان هەیە. ئەرکی ئەوان ئەوەیە کە ڕێگە نەدەن کەس بچێتە ناو جێگاکەتانەوە (جگە لە خۆتان) و ئەوانەی کە لای ئێوە خۆشەویست نین". .ڕێگە مەدە بچنە ناو ماڵەوە، ئەگەر ئەم ئەرکانەیان بەجێ نەهێنا خودا مۆڵەتی پێداویت لە جێگایەکی جیادا پشوو بدە و لێیان بدە، بەڵام بە توندی نا، هەر کە گوێڕایەڵی تۆ بوون و ئەرکی خۆیان جێبەجێ کرد، خۆراکی پێویستیان پێ بدە و بە باشی جل و بەرگیان بپۆشە. پێویستە بە باشترین شێوە مامەڵە لەگەڵ ژنەکانتدا بکەن، چونکە ئەوان لە ماڵەکەتاندا زیندانین و هیچ بژاردەیەکی خۆیان نییە، هەروەها پێویستە بە خۆشەویستییەوە مامەڵە لەگەڵ زیندانییەکدا بکرێت. ژنەکانتان ئەمانەتێکن کە لەلایەن خوداوە پێتان سپێردراوە و مۆڵەتیان پێداوە بە قسەی خودا لێیان نزیک بیتەوە و لە خودا بترسیت و بە باشترین شێوە مامەڵە لەگەڵ ژنەکانتدا بکەیت".^(٣)

لەم بۆچوونەدا ژن مرۆڤێکی ئازاد نییە، بەڵکو کۆیلەیەکی تەواوە. خاتوو رزڤانی، کاک شەریف! سەرت لە ژێر بەفرەکە دەربهێنن. کارەکە کۆتایی هاتووە.

یەکێک لە تایبەتمەندییەکانی ئیسلامیڕاستەقینەی موجاهیدین (واتەیەکێک لە پایەکانی ئارگیومێنتی(نەعامە)وشتر مل) ئەوەیە کە ئەگەر کەسێک قورئان لە تەنیشتی خۆی بگرێت،یەکسەر بانگەوازی "داینامیک و دینامیزمی قورئان" دەکات، واتە بیرۆکەی "هەڵوەشاندنەوە". ئەوانەی خۆیان دەگەڕێننەوە بۆ قورئان، كاتێك قورئانیشیان بە وەكگەواهیەک نیشان ئەدەیت،ئەڵێن كە موجاهیدەكان پێیان وایە "قورئان لەگۆڕاندایە و دەتوانرێتلە هەرسەردەم و قۆناغێك جێبەجێ بكرێت. بۆیەڕێنماییەكان". لە کاتێکی دیاریکراودا دەرچووە و لەلایەن ئەوانەوە بارودۆخی ئابووری و کۆمەڵایەتی و مێژوویی ئەو قۆناغە بە بەسەرچوو(منسوخ) دەزانن" (موجاهید ٢٢٩، ل ٢٠، جەختکردنەوە هی ئێمەیە). وەڕەنگە ئەو ئایەتانەی کە پەیوەندییان بە کۆیلایەتی ژنەوە هەیە، لەو ئایەتانەدا بن کە لە ژێر کاریگەری "هەندێک بارودۆخی مێژوویی"دا بوون و لەمڕۆدا بەسەرچوون. واتە لەسەرەتای ئیسلامدا ژن وەک کۆیلە مامەڵەی لەگەڵ دەکرا، لە هەموو مافێک بێبەش کرابوو، بەڵام ئەمڕۆ بەهۆیدینامیزمی قورئانەوە ئەم ئایەتانە هیچ بەهایەکیان نییە. بەم شێوەیە خاتوو رزڤانیلەقسەکانی سەبارەت بە ئیسلامی قورئانی موجاهیدین پاشەکشە دەکات و بە نەرمی چرپە دەکات بۆ ئارام کردنەوەی ئەو ژنانەی کە بە قورئان و ئیسلام تووشی شۆک دەبن:

وتیشی: "بە لەبەرچاوگرتنی ئەوەی کە لە دیدگاییەکتاپەرستی موجاهیدین جیاوازیەکان لەسەر بنەمای زیرەکی و بەهرە، تەنیا دەرئەنجامی چەندین سەدە لە دواکەوتوویی مێژوویی ژنانە، ئەوا پێویستە پرسیار بکرێت کە ئایا لە سیستمی داهاتووی موجاهیدین، دیسان ژن دەتوانێت کاری تێدا بکات". دەتوانرێت لە پیشەکانی وەک دادوەری و پارێزەرایەتی.بخرێنە کەنارەوە؟ئایا بەدانانی ژن وەک دادوەر و یاسادانەر، دەتوانین هەست بەنیگەرانی بکەین لەو ئایەتانەی کە گوایە (واو!) تایبەتن بە سزادان و لێدانی ژنان؟... بە هەمان شێوە، لێکدانەوەی... باڵادەستی پیاوان بەسەر ژنان لە هەندێک ئایەتەوە، دەتوانێت شوێنێکیان لە ئیعرابداهەبێت لە لە کاتێکدا مەرجییەکسان بۆ گەشەکردنی ژن و پیاو دابین کراوە و هەردووکیان بەرەو گەشەکردنی بەهرەکانیان دەڕۆن و توانا پێویستەکانیان بەدەست دەهێنن بۆ گەیشتن بە ئاستیڕابەری ،ئایاموجاهیدەکان ناتوانن لە چوارچێوەی بارودۆخی ئابووری-کۆمەڵایەتی-کلتوری و پێداویستییەکانی سەردەمی ئێستا ئایەتەکان بگونجێنن؟... بۆیە بە هەبوونی دادوەری ژن لە ئەنجومەنە باڵاکانی دادوەریدا، ئایا ناتوانرێتچاکسازی لەپرسی... فرەژنی، موتعە، سەرپەرشتیکردنی منداڵ و هەموویاساکانی کۆیلایەتی پەیوەست بە ژناندا برێت؟ (هەمان سەرچاوە)

گونجاندنی ئیسلام لەگەڵ مێژوویان مێژوو لەگەڵ ئیسلام

بەڵام هەمان بیرۆکەی "دینامیزم و ڕاگوزار"ی ئیسلام و فەلسەفەی هەڵوەشاندنەوە لە ئیسلامی موجاهیدیدا نابێت زۆر بە جددی وەربگیرێت. لەڕاستیدا مەبەستێکی "خومەینی" لە پشت ئەم فۆرمولاسیۆنەوە هەیە. موجاهیدەکان باس لە گونجاندنی ئیسلام دەکەن لەگەڵ پێداویستییەکانی گەشەسەندنی مێژوویی، بەڵام وەک موسڵمانێکیڕاستەقینە، ئارەزوویڕاستەقینەیان تەواو پێچەوانەیە. لەڕاستیدا ئەوان دەیانەوێت کۆمەڵگا،ڕەنگە لە پەرەسەندنەکەیدا، بگاتەڕادەیەک لە "گەشەکردن" کە بتوانرێت ئیسلامی قورئانی بە شێوەیەکی دروست جێبەجێ بکرێت. ئیسلام، بە وتەی موجاهیدین، بۆ ماوەیەکی کاتی خۆی لەگەڵ ئەم دۆخە بەزەییدارەدا لەگەڵ کۆمەڵگای ئەمڕۆدا دەگونجێنێت، تەنیا بەو هیوایەی کە لە شیکاری کۆتاییداکۆمەڵگە لەگەڵ خۆیداڕێکبخات. موجاهیدەکان لەم بارەیەوە تەواوڕوونن.

خاتوو رزڤانی، لە هەوڵێکدا بۆ سەلماندنی بەرگریی موجاهیدین لە ژنان، بانگهێشتمان دەکات بۆ خوێندنەوەی بابەتی "پڕۆژەیاسای تۆڵەسەندنەوە، سووکایەتیکردنە بە پێگەی مرۆڤایەتی، بە تایبەت پاڵەوانی ژنی ئێران لە سەردەمی گەورەی هۆشیاری خەڵکدا" (موجاهید ١٢٠، ٢٠١٩). قۆناغییەکەم). لەم بابەتەدا و بەگشتی لە رێبازی موجاهدین لە پرۆژەیاسای تۆڵەسەندنەوەدا، لە هیچ شوێنێکدا رستەیەک نابینین کە بەرگری لە مافە راستەقینەکانی ژنان بکات یاخودپرەنسیپییاساکانی تۆڵەسەندنەوە رەت بکاتەوە، بەڵکو ئەوەی دەیبینین لێدوانێکی روونە لە هەڵوێستی موجاهدین سەبارەت بە... بەڕواڵەتیاساکانی "هەڵوەشاوە" "ئیسلامی زۆر بەنرخترە." ناڕەزایەتی موجاهیدین بەرامبەر بە پڕۆژەیاسای تۆڵەسەندنەوە بەم شێوەیەیە:

"جێبەجێکردنی خۆبەخۆی ئەم سنوورانە (واتە بڕینی دەست و قاچ، بەردبارانکردن، و چاو دەرهێنان) لەو بارودۆخە کۆمەڵایەتی و سیاسی و کولتوورییە دەسەندرێتەوە کە تاوانەکە تێیدا ئەنجامدراوە، پێشێلکردنیڕۆحییاساکانی ". ئیسلام طێک ئەدات". (لاپەڕە ٨، جەختکردنەوە هی ئێمەیە)

دەشڵێت: "وەك دەزانین لە سەردەمی پێغەمبەردایاسای سزاكانی ئیسلام (بەیاساكانی تۆڵەسەندنەوەشەوە) سەرەتا بەسەر دانیشتوواندا نەسەپێندرا، بەڵكو هاوكات و هاوئاهەنگ لەگەڵ گۆڕانكاری شۆڕشگێڕانە و بنچینەیی سیستمی خراپی جاهیلیدا جێبەجێ دەكرا".

... تا ئەو کاتەی ئابووری و سیاسەت و ئیدارەی وڵات لە ژێر هەژموونی تایبەتی حیزبیکۆنەپەرستی دەسەڵاتداردا بەردەوام بێت لە بنبەستی چارەسەرە دواکەوتووەکانی ئێستا، لە سێدارەدانی تۆڵەسەندنەوە و سنووری دزی و زینا و هتد، لەگەڵ دۆگماتیک و ئەنجامێکی زۆر زۆرسادەیڕواڵەتیەکان لەم پرسانەدا دەیانەوێت هیچ ئەنجامێک ناهێنێت.

... بە هەمان شێوە پرەنسیپی قورئانی "تۆڵەسەندنەوە"ش لە هەلومەرجی ئێستاشدا هەیە، لە بنەڕەتدا جگە لە سەركردە و چەكدارانی رژێمی پێشوو و فەرماندە و بریكارەكانیدام و دەزگاکانی سەركوت و ئەشكەنجەدان، هەروەها ئەوانەی كە... لەمڕژێمەدا منداڵانی موجاهیدیان و شۆڕشی گەل کوشت و بریندار کرد. و هیچپێشینەیەک نییە، بە پەیڕەوکردنی شێوازەکانیباوباپیرانیان.اغ} هیچ بەڵگەیەک نیە" (لاپەڕە ٣٣، جەختکردنەوە هی ئێمەیە)

تا ئەو شوێنەی کە پەیوەندی بە پرسی ژنەوە هەیە، دەمەوێت ئەوەش زیاد بکەین کە گێڕانەوەی موجاهیدین بەم شێوەیەیە: ئەو ئایەتانەی پێشتر باسمان کرد سەبارەت بە کۆیلایەتی ژن هەمووی قورئانی و ئیسلامی و پابەندکەرن، بەڵام ئێستا کۆمەڵگەبەشێوەیەکی تەواو و کامڵ ئامادەنیە بۆ جێبەجێکردن (واتە بەرەنگاریدەبێتەوە)، پێویستە لەڕووی ئابووری و سیاسی و کولتوورییەوە کار لەسەر مرۆڤەکان بکرێت (ئەم بەرەمگار بونەوەیە دەبێت بێهێز بکرێت و لاواز بکرێت) بۆ ئەوەی پێگەیڕاستەقینەی ژنان لە ئیسلامدا ببێتە بنەما لە پێگەیڕاستەقینەی ژنان لە کۆمەڵگادا. و ئەمانە هەمووی بە واتای زیندووکردنەوە و پاراستنی کۆیلایەتی مێینەیە، نەیەک وشە کەمتر و یەک وشە زیاتریش نەبێت.

سوودەکانی ئیسلامی "ڕاستەقینە" بۆ گەشەیڕێکخراوەیی!

بەڵام سەرەڕای ئەم دژایەتییە ئاشکرایەی ئیسلام لەگەڵ مافەکانی ژنان، موجاهیدەکان لە "حیسابکردن"ەکانیاندا ئیسلامیزمەکەیان وەک "خەسارەت" نابینن. ئەگەر ژنێکی ئازادیخواز کە ئاگاداری ئیسلامی موجاهیدین بێت، ئەوا لەبری ئەوە موجاهید هیواخوازە مۆڵەت لە "دایک و باوک" و "مێرد"ی ژنان وەربگرێت بۆ بەشداریکردنیان لە چالاکییە سیاسییەکان (واتە هاوکاری لەگەڵ موجاهیدین) بە پێشکەشکردنی ئیسلامەکەی. ناوی ئەم فڕێدانی ئاباکۆسی (Abaqus) بازرگانییە بۆڕاکێشانی لایەنگرانی "ڕێگەپێدراو"، لە کولتوری سیاسی موجاهیدیندا، "گونجاندنی کۆمەڵایەتی-کولتووری ئایدیۆلۆژیای موجاهیدین لەگەڵ کولتوری فەرمانڕەوای کۆمەڵگا. گوێ بگرن:

"ئاستی بەشداریکردنی ژنان و کچان لە شار و ناوچە دوور و بێبەشەکان دەتوانێت پشتڕاستکردنەوەیەک بێت بۆ گونجاندن و هاوئاهەنگی ئایدیۆلۆژیای موجاهدین لەسەر کولتوری خێزانەکان و هەروەها لەسەر بەهاکانی ئەو ناوچانەی کە چالاکییەکانی ژنان لە دەرەوەی ماڵدا تێیدا دەبن." چالاکییە گشتی و سیاسی و سەربازییەکان بە تایبەتی پەیوەستن بە کێشە و ئاستەنگی کۆمەڵایەتی زۆر هەیە. مەگەر چالاکییەکان زەمینەی قبوڵکردنیان هەبێت لە چوارچێوەی ئەو کولتوورەدا کە خەڵکی ئەو ناوچانە قبوڵیان کردووە". (موجاهید ٢٣٢، ل ٢٠)

دەشڵێت: "مەودای بەرفراوانی ئاستی پەروەردەیی و پیشەیی لەنێو ئەم ژنانەدا، سەرەڕای ئەو دڕندەكارییانەی كە لەژێر ناوی ئیسلامدا بەسەر ژنانی خوێندەواردا كراوە، دەتوانێ جارێكی دیكە بەڵگەیەك بێت لەسەر گونجاندنی كولتووری-كۆمەڵایەتیی ئەم ئایدۆلۆژیایە لە كۆمەڵگای ئێمەدا. چونكە ئەوە". سروشتییە تەنانەت ئەو خێزانانەی کە چالاکن لە پارتە سیاسییەکاندا کچان یان مێردەکانیان دژایەتی چالاکییە سیاسییەکانیهاوسەرەکانیانبکەن، لە ژێر بارودۆخییەکساندا(!)ڕێکخراوێکی ئیسلامییان پێ باشترە لەڕێکخراوە سیاسییەکانی دیکە (ل۱۷).

ئەگەر ژنان بەدەست ئەم بیرکردنەوە دەسەڵاتدارە دواکەوتووانەیەوە دەناڵێنن و هەر بەشێکی بوونیان بیەوێت لەم زنجیرە ئابوری و سیاسی و کولتوورییەی دیلێتیڕزگاری بێت، ئەواڕێکخراوی موجاهدین سەرمایەگوزاری لەو پاشکۆییەدا دەکات. بۆیە سروشتییە کە پرۆسەی ئازادی ژن و ئازادیبیرکردنەوەکەی (و بنەماڵە و هاوسەرەکەی بە هەمان شێوە) بەتەواوی پێچەوانەی ئاراستەی "گەشەکردن"ی موجاهیدین و سیاسەتی دامەزراندنی بێت. بۆیە خودی موجاهید دەبێتە بەرگریکارێکی چالاک و بەهێزکەری بیری دواکەوتووی فەرمانڕەوا (بیروباوەڕی زاڵ هەمیشە بیری چینە دەسەڵاتدارەکانە) بۆ ئەوەی بنەمایڕاکێشانی هێزەکانی بپارێزێت. دەبێت سەرمایەکەی بپارێزێت، خاڵی هیوای خۆی بۆڕاکێشانی ژنان. پڕوپاگەندەی کۆماری ئیسلامیڕێگای ئەم هەوڵە کۆنەپەرستانەیەی نیشانداوە. موجاهید لەسەرڕێگایکوبەی گۆشت هەنگاو دەنێت. رزگاری ژنان بە رۆژئاوابوون ناوببرێت و ئازادی ژنیش بە میراتی رۆشنبیری بێگانە ناوببرێت. کەواتە، خاتوو رزوانی، بە دوای خومەینی، بەنی سەدر و رەفسەنجانی، رێگە بە خۆی دەدات بنووسێت:

"ئایا پێشخستنی بەهاکانی کولتوری بیانی لە ژێر ناوی "ڕزگاری" ژنان لەم ساتەدا و سەرەڕای پێداویستییە سەرەتاییەکانی دیکە، هەمان ئاستی بۆچوونە ئەکادیمییەکان و لە کۆتاییداناکاریگەری تیۆرییەکانی "ئازادی" نییە؟ ... ئایا ئەم پرسیارانە پێمان ناڵێن کە پرسی سەرەکی ئێمە شۆڕشیڕزگاریخوازانەی گشتییە نەکبەسەرەکی کردنی ئایین و یاساکانی؟... ئایا دەکرێت گۆڕانکارییە خوازراوەکانی کۆمەڵگە بەسەر جەماوەردا بسەپێندرێت لە کاتێکدا... لەناوبردنی نەریت و داب و کلتوریان بە هێرشکردنە سەر بیروباوەڕەکانیان؟ (موجاهید ٢٣٤، ل ٢٠، جەختکردنەوە هی ئێمەیە)

بە بڕوای موجاهیدین لەشفرۆشی ئازادی گشتگیری ژنانە.

بۆرژوازی و بچووک بۆرژوازی لە ئێران و لە سەرووی هەمووشیانەوە موجاهیدین هەرکات باسی ئازادی ژن دەکەن زۆر هەستیارنیەکسەر سنووردارکردنی خۆیان بە دیاردەی لەشفرۆشی رابگەیەنن. هەرگیز بابەتێک لە موجاهیدین نادۆزیتەوە کە جەخت لەسەر ئازادی ژنان و دژایەتی جدییان لەگەڵ لەشفرۆشی نەکاتەوە. بۆچی؟ بۆچی بەڕێزان کاتێک باس لە ئازادی ژنان دەکرێت دەکەونە ناو لەشفرۆشییەوە؟ هۆکارەکەی لەڕۆژڕوونترە، لە ئیسلامی موجاهیدیندا (وەک هەر ئیسلامێکی "دیکە" و هەر بیرێکی پیاوسالاری تر)، ژن سەرچاوەی گەندەڵییە. لەشفرۆشی کە بەتەواوی جۆرێکەلە زوڵم و بێ مافی ژنان، بۆ ئەم بەڕێزانە، دەرئەنجامیبەهەند وەرنەگرتنەی (ئازادی)ی ژنانە. بۆ ئەوان لەشفرۆشی خاڵێکە بەدرێژایی هێڵی ئازادی ژنان، هاوتایزیادەڕەویە لە ئازادی بەجێهێشتنی ژنان و کۆتاییەکەیە. بۆیە سروشتییە لە هەر شوێنێک بیانەوێت دەستکاری بەرگریکردنیان لە ئازادی ژنان بکەن، سنووریان لەگەڵ لەشفرۆشی هەیە. ئەم بیرکردنەوە سووکایەتییە، ئەم دەرەنجامە پاتۆلۆژییە، ئەم دووڕووییە ئەخلاقییە بۆرژوازییە، لە هەزار کرانەوە لە بابەتەکانی موجاهیدەوە سەرهەڵدەدات، لەنێویاندا کاک شەریف، کە بەم شێوەیە سووکایەتی بە ئازادیی ژنان دەکات:

"بە لەبەرچاوگرتنی ئەوەی کە هەموو کردارێک کاردانەوەی هەیە و هەر توندڕەوییەک زێدەڕۆییە، ئەوە دڵنیا و ڕاستە کە لەسەر بنەمای ئەم ئەزموونە (واتە ئەزموونی زیادەڕەوییەکانی کۆماری ئیسلامی دوای زیادەڕەوییەکانی شا) دوایڕووخاندن". لەڕژێمیوێلایەتی فەقیە، کۆمەڵگایئێمە دەتوانێتڕووبەڕووی قەیرانی ئەخلاقی و کولتووری ببێتەوە، کە پێویستی بە ئامادەکاری و دووربینی هەیە، هەروەها سەبر و ڕای بەرز، بۆ تێپەڕاندنیان و دۆزینەوەی چارەسەری گونجاو بۆیان، و لەم چوارچێوەیەداڕۆڵ و پێگەی بێگومان ئەم جۆرە قەیرانانە لە ئێستادا لە شێوەیگەندەڵی و لەشفرۆشی و هتددا هەن، کە کەمتر کراوە و ڕوونن بەهۆی توندوتیژی و سەرکوت و سانسۆرەوە، بەڵام لەگەڵ لابردنی لە فشاری سەربازی-پۆلیس و لە غیابیدا هۆکارەکانی کۆنترۆڵکردن بە ئاسانی دەبنە گشتی." (شورا ١، ل٣٠، جەختکردنەوە هی ئێمەیە)

پێش هەموو شتێک بە شێوازی ئیسلامی خۆی بەو ژاوەژاوەی سەبارەت بە گەندەڵی و لەشفرۆشی و ئازادی ژن بە گشتی کۆمەڵگا دەترسێنێت. بۆچیڕۆڵ و پێگەی ژن لە قەیرانە ئەخلاقییەکانی داهاتوودا (واتە لەشفرۆشی) ناوەندییە؟!

دووهەم: بە پێناسەکردنی وەک کاردانەوەی کۆماری ئیسلامی بەرامبەر بە "زێدەڕۆیی" ڕژیمی شا، تاوانەکانیڕژێمی خومەینی دژ بە ژنان و مافە کۆمەڵایەتییەکانیان پاک دەکاتەوە. وادەرئەکەوێت کاک شەریف لە پاڵنەرەکانیڕژێمی ژیانی ئێستا تێدەگات و تا ڕادەیەک حەقی پێدەبەخشێت.

وە سێیەم: هۆشداری دەدات لە جوڵەی داهاتووی ژنان ئەگەر فشاری "پۆلیس" لاببرێت. و داوا لە ئەنجومەنەکە دەکات کە بریکاری "کۆنتڕۆڵکەری" هاوشێوە دابین بکات.

لەشفرۆشی بەرهەمی کۆمەڵگەی چینایەتییە. ئەمڕۆ سیستەمی بۆرژوازی بەرپرسیارە لە مانەوەی ئەم دڕندەترین شێوەی کۆیلایەتی و بێ مافیەی ژنان. بەرەنگاربوونەوەی لەشفرۆشی نەک هەر پێویستی بەو فاکتەرانە نییە کە کۆنترۆڵی "ئازادی" ژنان دەکەن، بەڵکو بە وردی خەبات بۆ ئازادیی و ڕزگاریای ژنان بەشێکی گرینگە لە تەواوی ئەو شەڕە کە دەبێت بۆڕزگاری سۆسیالیستی کۆمەڵگاڕووبدات. هزری دواکەوتوو و بەزەییداری کەسانی وەک کاک شەریف تەنیا بە بزووتنەوەیەکی لەو شێوەیە لە کۆمەڵگادا نامێنێت.

حیجاب، بەڵگەنامەی کۆیلایەتییان "مۆدە"ی ئیسلامی؟

هه‌روه‌ها هه‌ڵوێستی موجاهیدین له‌ باره‌ی حیجاب زۆر سه‌رنجڕاکێشه‌. ڤێرژنی یەکەم! دەڵێن حیجاب "بەهیچ شێوەیەک بەرهەمیڕێنماییە قورئانییەکان و نەریتە ئیسلامییەڕەسەنەکان نەبووە، بەڵکو بە شێوەیەکی سەرەکی لەلایەن ئەو دامودەزگایە هزریانەی کە لە کۆمەڵگە فیوداڵەکان بەجێماوە... لە کلتوری کۆمەڵگاکەماندا لەژێر ناوی "ئیسلامدا" سەپێندراوە. (موجاهید ٢٣٢ ل ١٦)

یەکەم: ئەم ئیدیعایە درۆیەکی تەواوەتییە. قورئان (مەگەر چاپێکی نوێ لە لایەن موجاهیدەکانەوە بڵاو نەکرابێتەوە) باسی لە زەروورەتیڕەچاوکردنی حیجابی ژنانی موسڵمان کردووە و لەمڕووەوە ئایەتەکانی بۆ ژنان دابەزاندووە. بۆ نموونە سورەتی ٣٣ی ئەحزاب، ئایەتی ٥٩ سەبارەتبە زەروورەتی حیجاب دەفەرموێت: "ئەی پێغەمبەر بە ژن و کچەکانت و ژنانی ئیمانداران بڵێ بە پەردە خۆیان داپۆشن، بۆ ئەوەی بە پاکیزەیی و ئازادی خۆیان بناسرێن، وە بە شەڕانگێزی و بوێری زیانیان پێنەگات، زۆر باشترە ئەگەر نەیبینن." هەروەها سورەتی نور، ئایەتی ٢١ جەخت لەسەر ئەم پرسە دەکاتەوە.

دووەم: یەكێك لەو دامەزراوانەی هزری لە كۆمەڵگە فیۆداڵەكان (و پێش فیۆداڵەكان) ماونەتەوە، ئیسلامە، كە بۆ چەندین سەدەییەك لە دواییەك بیری باڵادەستی كۆمەڵگای رازاندووەتەوە. ئەوە تەنهاڕێکەوت نییە کە ژنانی موسڵمان حیجابڕەچاو دەکەن و ژنانی مەسیحیڕەچاوی ناکەن!

سێیەم: ئەگەر حیجاب نەریتێکی ئیسلامی نییە، بۆچی ژنانی موجاهیدڕەچاوی حیجاب دەکەن و لە سەر تا پێ خۆیان دادەپۆشن؟ ئایا ئەمەش بۆ ئەوەیە لەگەڵ "کلتوری حوکمڕانی جەماوەر"دا بگونجێت؟ لەم حاڵەتەدا پێویستە ئاماژە بەوە بکرێت کە "جەماوەر" خۆیان لە هەموو کەس زیاتر لە وێنەی سەرهەڵدانی ژنانی موجاهیدەوە بوون و ئەمڕۆش بۆ دەرچوون لەم وێنە سەپێنراوە دەستیان بە خەباتێکی خوێناوی کردووە. شێوازی پۆشینی جلوبەرگی ژنانی موجاهید هاوشێوەی جلوبەرگی ژنان لە هیچ کام لە چینە کۆمەڵایەتییەکانی ئێران لە هیچ کام لە قۆناغەکانی پەرەسەندندا نییە تا ئێستا و زیاتر لە دەرکەوتنی راهیبەکان و ژنانی میسیۆنەری مەسیحی لە ئەفریقا دەچێت.

هەڵوێستێکی دیکەی موجاهیدین ئەوەیە کە نابێت حیجاب بە زۆر بەسەر ژناندا بسەپێندرێت، بەڵکو دەبێت پڕوپاگەندە لەسەر شایستەییەکانی بکرێت بۆ ئەوەی ژنان بە ویستی خۆیان هەڵیبژێرن. واتە موجاهیدەکان لەگەڵ حیجابن و دژی سەپاندنین. یەکەم: ئەگەر ئەمە نەریتێکی ئیسلامی نەبێت بۆچی بانگەشەی بۆ بکرێت؟ دووەم: ئەم هەڵوێستە دیموکراسییە لە کوێیە؟ ئەمبەلای زۆرەوە هاوتایە لەگەڵ هەڵوێستی "هاوسەرەکان" کە لەگەڵ "بێ حیجاب"ی ژنەکانیان ناکۆکن، بەڵام لەگەڵ لێدانی ژن لەسەر ئەم پرسەڕازی نین! موجاهیدەکان هەوڵدەدەن پرسی حیجاب بۆ هەڵبژاردنی "داپۆشین" کەم بکەنەوە. دەوترێت کە حیجابی ئیسلامی جلوبەرگێکی "مۆدە"یە لە کێبڕکێی "مۆدە"ەکانی تردا و هەروەک چۆن دوکانێکی دیاریکراوی بەرگدروو ریکلام بۆ سوودەکانی پاڵتۆ و تەنوورەکانیان دەکات، موجاهیدەکانیش پێویستە ریکلام بۆ سوودەکانی حیجابی ئیسلامی بکەن، و بڕۆن ژنەکەلەم نێوەندەدا ئازادە. واقیعەکە ئەوەیە کە حیجاب مۆدە نییە، بەڵکو بەڵگەنامە و نیشانەی کۆیلایەتی و زوڵم و زەلیلکردنی ژنانە. سەرهەڵدانی حیجاب لەگەڵ چڕبوونەوەی زوڵم و ستەمی ژنان و گۆڕینی بۆ موڵک و سامانێک بووە کە دەبێت لە شەڕانگێزی و "بوێری" بپارێزرێت. درێژەی حیجاب درێژەی ئەم پێگە کەمترەی. حیجاب بۆ مەسەلەی هەڵبژاردنی بەرگ کورتکردنەوەی دووڕووییە. کەس ناتوانێتخۆی ناو ببات بەدێموکراتی چونکە رێگەی داوە خەڵک لەنێوان ئازادی و کۆیلایەتیدا ھەڵبژێرن، بەڵکو خۆی بانگەشە بۆ کۆیلەبوون دەکات! ئەوڕوانگەیەی کە ژن بە هۆکاری گەندەڵیو ئازادی ژن بە سەرچاوەی لەشفرۆشی دەزانێت، ئەوڕوانگەیەی کە ژن بە موڵکی پیاو و ئامرازی بەختەوەری ئەو دەزانێت، هەمانڕوانگە ژن لە پەردەیەکدا دادەپۆشێت. حیجاب درێژەپێدەری لۆژیکی بیرکردنەوەی ئیسلامییە و هێمای نزمی پێگەی ژنانە لە ئیسلامدا. هەڵوێستی دیموکراسی ئەوەیە کە بانگەوازی دژی حیجاب بکرێت و لە هەمان کاتدا پابەندی بنەمای نەسەپاندنی حیجاب بێت، نەک بە پێچەوانەوە. ئەوەی موجاهیدەکان دەیڵێن شێواندنی پێگەی دیموکراسییە لە مامەڵەکردن لەگەڵ پرسی حیجابدا.

خاتوو رەزوانی هەوڵ دەدات بابەتی حیجاب کەمتر گرنگ دەربکەوێت. دەشڵێت هێرشی گروپە جیاجیاکان بۆ سەر موجاهیدین دەگەڕێتەوە بۆ تێنەگەیشتن لەڕەهەندە ئایدیۆلۆژییەکانی ئەمڕێکخراوە و جیاوازییەکانی لەگەڵ "ئیسلام"ی ئایەتوڵڵاکان، کە دواجار بووەتە هۆی تێڕوانینیسەروو پێکهاتە و فۆرماڵیستی بۆ ئیسلام، و بۆ نموونە دەبینین مەسەلەی "حیجاب" لە لوتکەیدایە، دەرئەنجامەکەشی ئەوەیە کە ئەوەندە سەرنجڕادەکێشرێت بۆ "چەنە"ی ژنە موجاهیدەکە کە "ناوەڕۆک"ی ژێر خەنە بەتەواوی لەبیر دەچێتەوە. (موجاهید ٢٢٩، ل١٤، جەختکردنەوە هی ئێمەیە). بەڵام بەڕاستی ناوەڕۆکی ژێر چەتری ژنە موجاهیدەکە چییە؟ لەوانەیە هەزار و یەک شت بێت، بەڵام رێک لەبەر ئەوەی ئەم ناوەڕۆکە بە تامەزرۆییەوە ئەو فۆرمەی قبوڵ کردووە، ناتوانرێت گومان لە بوونییەک شت لە ژێر ئەو ئیسکارفانەدا بکرێت، ئەویش قبوڵکردنی دواکەوتوویی و نایەکسانی و خۆبەزلزانینە. جیاوازی ژنێکی موجاهید و ژنانی تری پەردەپۆش ئەوەیە کە ئەگەر ئەم دووەمیان ملکەچی ئەم ئازارانە بێت و بەدەستیانەوە دەناڵێنێت، ژنێکی موجاهید چالاکانە کاردەکات بۆ سەقامگیرکردنی ئەم کۆیلایەتی و نایەکسانییە.

لکاندنی مارکسیزم بۆ دیموکراتەکان

ئەگەر موجاهید پابەند بکەیت تەنها بە حوکمەکانی سیستمی ئیسلامیەکەی قسە بکات، ئەوا ناتوانێت تەنانەتیەک وشەش بۆ بەرگریکردن لە ئازادی ژن قسە بکات. قەرزکردن لە مارکسیزم و گێڕانەوەی ماتریالیزمی مێژوویی و بیری سۆسیالیستی زانستی بۆ قورئان بۆتە خوویەکی تری موجاهیدین. هەروەها خاتوو روزوانی لە وتارەکەیدا پەنا بۆ هەمان شێواز دەبات:

وتیشی: "فەلسەفەی موجاهیدین بەگشتی سەبارەت بە دواكەوتوویی ژنان بەم شێوەیەیە: بەپێی قورئان لەسەرەتای دروستبووندا هەموو مرۆڤەكانیەكسان بوون و بەهرەمەند بوون لەیەكسانی كۆمەڵایەتی، لەگەڵ پەرەسەندن و کامڵ بونی ئامراز و کەرەستەکانی بەرهەمهێنانو بەرهەمهێنانی زیاد لە پێویستی،چەوسانەوەی گروپێک لە گروپێک دووبارە دەستی پێکردەوە، دایک کە ناوەندی کاروبارەکان بوو و دەسەڵاتی پێویستی لە کۆمەڵگادا هەبوو، لەگەڵ دابەشکردنی کاردا پاڵیان پێوەنرا و باوک بوو بە جەمسەر و ناوەندی بنەماڵە، لەگەڵ سەرهەڵدانی کۆمەڵگە پیاوسالارەکان و سەرهەڵدانی دژایەتییە کۆمەڵایەتییەکان،چەوساندنەوەی مرۆڤەکان دەستی پێکرد و بە درێژایی مێژوو بە شکڵ و شێوازی جیاواز، لە سەردەمی کۆیلایەتی و خاوەندارێتی زەوی و پاشان سەرمایەداریدا بەردەوام بوون. (موجاهید ٢٢٩، ل٢٩)

ئه‌مڕۆ ئیتر که‌س له‌ کاریگه‌ری بیری ئیسلامی، خومه‌ینییان موجاهیدین، له‌سه‌ر ژنانی ئێران نیگه‌ران نییه‌. لە راستیدا مەسەلەکە پەیوەندی بە پێگەی ژنانەەوە نییەلە ئیسلامدا، بەڵکو پێگەی ئیسلامە لە چاوی ژناندا. ئەمە ئەو گوشارە راستەقینەیەیە كە موجاهیدین ناچار دەكات بە پێی پێویستی رۆژ هەوڵ بدەن بۆ باشتركردنی روخساریان^(۴) بەگشتی، بەڵکو زیاتر سەبارەت بە "ژنە موجاهیدەکان" بە تایبەتی. ژن بەشێکە لە کۆمەڵگا و بەشێکە لەو چینەی کەکە پەیوەستە پێیەوە. بەڵام لە هەمان کاتدا ژنان گرووپێکی چەوساوەی جیاوازن. بەم شێوەیە تەنانەت ژنەکەی موجاهید، هەرچەندە ئەو بەرژەوەندییە چینایەتییە تایبەتانەی کە بەرگری لێدەکات، ببنە هۆی ئەوەی لەگەڵ چینی دەسەڵاتدا هاوتەریب بێت و بەپێویستی دەزانێتهزر و بیروباوەڕی دواکەوتووی ئەم چینە بەهێز بکات، بەڵام هێشتا ئەگەری ئەوەی هەیە کە بەشێک بێتلەچینێکی ستەملێکراوکەدەبێ بیر لە دۆخی نایەکسانی بابەتیی خۆی بکاتەوە.

ڕەنگە بۆ زۆرێک لەوانەڕزگاربوون لە بیری پیاوسالاری دواکەوتویو و زاڵ بەسەرکۆمەڵگەدا پێشەکییەک بێت بۆ پەیوەستبوون بە خەبات بۆڕزگاری هەموو کۆمەڵگا،ڕیزی سۆسیالیزمەوە بێت.

تێبینیپەراویز

(۱) لێرەدا تەنیا وەرگێڕانی فارسی ئەو ئایەتانە دەخەینەڕوو نێویکتێبی مێژووی کۆمەڵایەتی ئێران، بەشی "مافی تاک و کۆمەڵایەتیی ژنان دوای ئیسلام"، بەرگی چوارەم، لە نووسینی مۆرتەزاڕەوەندی.

(۲) هەروەها کتێبی نەهج ئەلبەلاغە بەڵگەنامەیەکی باشە بۆ سەلماندنی تیۆری ئێمە کە بۆچوونە دژە دیموکراسی و پیاوسالارییەکانی ئیسلام هەر لە سەرەتای ئیسلامدا داڕێژراون و پشتڕاستکراونەتەوە.

(۳) بەشێک لە "وتاری ماڵئاوایی" کە محەممەد لە دوایین گەشتی حەجدا پێشکەشی کردووە، لە کتێبیمێژووی کۆمەڵایەتی ئێراندا هاتووە.

(۴) له‌نێو ئه‌و كارانه‌دا یه‌كێكیان دروستكردنی پۆستی "هاوڕیزییه‌كه‌م به‌رپرسیڕێكخراوی موجاهیدین" و پێدانی ئه‌م پۆسته‌ به‌ "شایسته‌ترین ژنی ناو ڕێكخراو" له‌م ڕێكخراوه‌دا. لۆژیکی بێهەڵوێستی ئەم هەنگاوە لە کەس ناشاردرێتەوە. ئەگەر پێگەی ژنان لە ئیسلامدا نەگۆڕێت،ڕەنگە پێکەوە دانانی سیمبولێک بۆ پێگەی ژنان لەڕێکخراوی موجاهیددا، وەک پێگەی ژنان لە کابینەی هۆیدەدا، کێشەکە چارەسەر بکات. هەروەک چاوەڕوان دەکرا، لەگەڵ گەیشتنیهاورەدیفییەکەمی فەرمی کارەکانی لە سەروبەندیڕۆژی لەدایکبوونی فاتیمە زەهرا بە پەیامێک بۆ ژنان دەستی پێکرد، کە بەڕێکەوت لە دەوروبەری ٨ی مارس (واتەڕۆژی جیهانی ژنان کە لەلایەن کۆمۆنیستەکانەوە دامەزرا) ڕوویداوە! سەبارەت بەڕێکەوت و بۆنەیڕۆژی جیهانی ژنان، لانی کەم، "فیقیەتی و ڕاستین" ی ئیسلام بەڕواڵەت جیاوازی بیروڕایان نییە.

ئازەر مەجدی - نادر بهنام (مەنسوور حکمەت)
کۆمۆنیست ژمارە ١٧
٢٧ اسفند ١٣٦٣
١٧ مارس ١٩٨٥

وەرگێڕانی لەفارسیەوە: کاوە عومەر