سمينار شمال
مبحث جايگاه کومه‌له در حزب کمونيست

نکته اول، متدولوژى بررسى مسأله جایگاه ویژه کومه‌له در حزب کمونیست ایران، که ما مستقل از اینکه رفیق خالد نوشته‌اى ميداشت یا نه، بایستى این بحث را باز ميکردیم. پایه‌هاى اقتصادى این بحث و سیر استدلالمان را توضیح میدادیم و بعد نتایج سیاسى به رسمیت شناختن این ویژگيها را هم توضیح ميدادیم که مجموعه آن در صحبت رفیق عبدالله بیان شده است. من فقط خلاصه به این اشاره خواهم کرد.

نکته دوم، بحث مقاله رفیق خالد است و نکته سوم آن سوء تعبیرهایى است که در جدل بین خودمان بروز کرده و نشان ميدهد که در صفوف مارکسیسم انقلابى درباره برخى مسائل ابهاماتى وجود دارد. من سعى ميکنم حتى‌المقدور کوتاه به این سه مقوله بپردازم.

متدولوژى ما در برخورد به اینکه چه حزبى را باید تشکیل بدهیم و بخش کردستانش چه خصوصیاتى باید داشته باشد، آیا باید مثل کمیته منطقه‌اى مثلا آذربایجان و اصفهان و خوزستان باشد یا باید تفاوت داشته باشد، اين بود که ما ابتدا از این اصل حرکت کردیم که در عام‌ترین سطح، پرولتاریا خواستار وحدت نه فقط کشورى بلکه جهانى است. ما از اینجا آرایش تشکیلاتى خود را با این مسأله ربط دادیم که حزب کمونیست در تحلیل نهایى تمرکزى مبارزاتى علیه بورژوازى است که یک تمرکز اجتماعى، سیاسى و اقتصادى بوجود آورده و گفتیم که چون مسأله سوسیالیسم به مسأله کسب قدرت سیاسى گره خورده و مبارزه یک حزب سوسیالیستى، یک حزب کمونیست که رویزیونیسم نیست، در اساس مبارزه‌اى براى تسخیر قدرت سیاسى است و این قدرت سیاسى در آسمانها نیست بلکه در دست دولتهاى معیّن بورژوازى است، مبارزه ما در وحله اول مبارزه‌اى براى سوسیالیسم، در هم شکستن حاکمیت سیاسى بورژوازى است که در شکل دولت خود را نشان ميدهد و در محدوده کشورى معنى ميدهد. خوب این هم دگم نیست. چه بسا دولت یک کشورى را در هم بشکنیم و مواجه با همپیمانان امپریالیستش بشویم. در آن حالت مبارزه ما در ادامه به یک جنگ سوسیالیستى علیه امپریالیسم تبدیل خواهد شد. ولى بطور کلى متدولوژى تحلیلى ما باید این باشد و سپس ویژگيهاى شرایط را به آن اضافه کنیم. نه این که از ویژگيهاى شرایط شروع کنیم و بعد بدنبال اصول بگردیم. این اصول را ما از قبل داریم.

پس ما حزب کشورى را مبنا قرار ميدهیم. ميگويیم مبنا بر این است که در این دوره ما احزاب کشورى تشکیل ميدهیم. این را هم تذکر بدهم که مثلا براى بین‌الملل اول چنین نبود. خود انترناسیونال در کشورهاى مختلف نماینده داشت. احزاب موجود نبودند، بلکه نمایندگان انترناسیونال در این یا آن کشور بودند. بین‌الملل سوم مشخصا بر احزاب کشورى متکى بود. این که در ادامه مبارزه بین‌المللى ما چه اَشکال دیگرى بروز کند، چیزى است که از الآن پیش‌بینى نميکنیم چون مقدار زیادى بستگى به رشد مبارزه طبقاتى، دامنگیر شدن آن در مناطق مختلف، شیوه‌هاى پیوند اقتصادى- سیاسى بورژوازى در سطح جهانى، بلوک‌بندیهاى بورژوايى و غیره دارد و ما اینجا قصد پیش‌بینى نداریم. ما الآن با واقعیاتى طرف هستیم که هنوز آن قاعده عام را نقض نکرده است. پس حزب کمونیست ایران را از یک بحث اساسى مارکسیسم در رابطه با کلى‌ترین خصوصیات و واقعیات جامعه خودمان نتیجه گرفتیم. ولى بلافاصله با این مواجه ميشویم که بخش کردستان براى این حزب لازم است از تعیّنى ویژه برخوردار باشد و با شاخه‌هاى دیگر تشکیلات در مناطق دیگر تفاوت کند. این را از کجا نتیجه ميگیریم؟ رفیق عبدالله توضیح داد. به این خاطر که اساسا این حزب در یک موقعیت ویژه مبارزاتى قرار دارد که اولا خود این موقعیت متکى به یک شرایط عینى متمایز است و ثانیا و از آن مهمتر، این شرایط عینى متمایز، در ذهنیت پرولتاریاى آن منطقه و در رابطه ذهنی- ایدئولوژیکى متقابل بین پرولتاریا و بورژوازى تأثیر گذاشته است و اگر ما این تأثیر را نادیده بگیریم، در مقابلش سپر انداخته‌ایم. باید آن را ببینیم و با آن مقابله کنیم.

این تأثیر چیست؟ مسأله این است که به خاطر وجود یک مسأله ملى، بورژوازى امکان تأثیرگذارى بر پرولتاریا را دارد. پایه‌هاى عینى مسأله ملى هر چه که هست به جاى خودش محفوظ. اما اگر پرولتاریا این تأثیر را نميپذیرفت ما هم اصرارى نداشتیم حقوق ویژه‌اى تعریف کنیم ولى اساسش این است که این توّهم است که فکر کنیم قبل از در هم کوبیدن قدرت سیاسى بورژوازى، قدرت فرهنگيش را در هم بکوبیم. کارى کنیم که هر کارگر کُرد به خودىِ خود، در عین این که مسأله ملى در سطح کردستان برایش مطرح است، فریاد بزند: " زنده باد انترناسیونال پرولترى و من فرقى بین فارس و کُرد نميبینم." واقعیت این است که به خاطر وجود ستمگرى ملى، هم بورژوازى فارس و هم بورژوازى کُرد این توان را دارند که افکار جدایى‌طلبانه‌اى را از نظر طبقاتى در پرولتاریاى ایران و کردستان، هر دو دامن بزنند. این بحث فقط بر علیه ناسیونالیسم در ملت ستمکش نیست. من در این واقعیت که کمونیست‌هاى فارسى که در مکتب رویزیونیسم پرورش پیدا کردند (و الآن دارند از آن گسست ميکنند) و همراه با آن رویزیونیسم، عظمت‌طلبى را هم آموختند، هیچ تردیدى ندارم. پلمیکهاى ما در جنبش کمونیستى علیه دیدگاههایى بود که دفاعشان از مسأله کردستان به این صورت بود که "نه بابا اینها تجزیه طلب نیستند"! این دفاعى بود که مثلا نوع چریک فدایى در مقابل دولت قرار ميداد. از اتهام تجزیه‌طلبى ميترسید. چرا؟ چون با شریک شدن در ناسیونالیسم ملت ستمگر مبناى مشترکى با او ميیابد و بنابراین دفاع قاطعى از این خواسته نميتواند بکند. در مقابل، یک کمونیست ميگوید: اگر جدا هم بشود، من به آن حق ميدهم و اجازه نميدهم هیچ قشونى از مرکز براى سرکوب یک جنبش جدایى‌طلبانه هم از مرکز به کردستان گسیل بشود. حتى اگر خود من فکر کنم که تصمیم پرولتاریاى کردستان به جدایى تصمیمى اشتباه است اما کسى حق ندارد اسلحه‌اى به روى این خلق بگیرد و باید آزادانه تعیین شود که بالأخره جدا ميشود یا نميشود.

ما از اتهام جدایى‌طلبى نميترسیم. رفقا اگر این را در نظر بگیرند، ميبینند که چقدر دشوار بوده در شرایطى که تمام ایران یکپارچه فریاد ميزد و ميگفت: "حزب دمکرت را به خاک و خون ميکشیم" کمونیست در آن مقطع دقیقا بر خلاف گرایشات عادى و خودبخودى، بر خلاف گرایشات موجود در اذهان توده‌ها باید قد عَلَم بکند (حتى اگر منزوى باشد) و موضع کمونیستى خود را اعلام کند. من در حاشیه ميگویم که مشاهده و درک دشوارىِ این مسأله براى کمونیستهاى غیر کُرد، ميتواند به بسیارى از رفقاى ما که به تبلیغ-پروسه معتقد هستند، کمک کند که این ذهنیات را به رسمیت نشناسند و جلوى آن بایستند. این رفقا به درجه‌اى که انتظار دارند یک کمونیست غیر کُرد در آن بهبوحه بگیر و ببند و قَمه‌کِشى بایستد و بگوید: "من حتى از حق جدایى مردم کردستان دفاع ميکنم"، این جسارت را در خود ببینند که در مقابل یک مُلّاى مفلوک آبادى بایستند و بگویند: "من از حق آزادى مذهب یا برابرى زن و مرد دفاع ميکنم". من خواستم این را در حاشیه بگویم که این استاندارد ما است براى دفاع از منافع دمکراتیک. ولى بطور کلى این را در طول بحثم ميخواستم بگویم که این اساسا بحثى علیه ناسیونالیسم بطور کلى است و نه فقط علیه ناسیونالیسم یک ملت ستمکش. این بحثى است علیه ناسیونالیسم ملت ستمگر و عليه ناسيوناليسم ملت ستمکش، هر دو!

این درک ميتواند در اذهان کمونیستها بطور خودبخودى انعکاس پیدا کند و چون پایه اقتصادى و اجتماعى معیّنى دارد بازتولید ميشود، یک سوء تفاهم نیست. یک سوء تفاهم فردى نیست. ناسیونالیسم ملت کُرد یک سوء تفاهم نیست و ناسیونالیسم ملت فارس هم یک سوء تفاهم نیست. پایه‌هاى اقتصادى و اجتماعى مشخصى دارد و تا آن پایه‌ها را نزنید، ميتواند باز تولید شود. بنابراین ما این را برسمیت ميشناسیم. جنبش ما همیشه در اين مورد مشخص زیر فشار ناسیونالیسم خواهد بود. پس چه باید بکنیم؟ باید ابزارى را تدارک ببینیم که اولا، این جنبش از ناسیونالیسم لطمه نبیند و ثانیا، به آن تعرض بکند، که همانطور که رفیق عبدالله گفت: "دست این ناسیونالیسم را باید از پشت ببندد نه فقط در کردستان بلکه در سراسر ایران". این متدولوژى ماست. حقوق ویژه کومه‌له هم - صرفنظر از اينکه با چه عباراتى بيان شود، دقیقا از این متدولوژى نتیجه ميشود.

در مورد بحث رفیق خالد؛ به نظر من واضح است که این یک دیدگاه ناسیونالیستى است. به قدرت سیاسى نظر ندارد. چون محدوده کشورى که باید قدرت را در آن کسب کرد، اصلا تعریف نميکند و تا آنجایى که آن را "ایران" تعریف ميکند، خود را بعنوان مؤتلف کسانى که باید آن قدرت را سرنگون کنند، ارزیابى ميکند. درست مانند یک بهایى که امیدوار باشد کمونیستها قدرت را بگیرند و آزادى مذهب بدهند، او هم خودش را مؤتلف حزب کمونیست ایران تعریف ميکند و امیدوار است حزب کمونیست ایران قدرت را بگیرد و به کردستان آزادى بدهد. این دیدگاه خود را عنصر فعال مبارزه براى امرى که او را به سوسیالیسم ميرساند تعریف نميکند. خود را ناظرى منتظر و متوقّع از این مبارزه تعریف ميکند. این موضع ناسیونالیستى است. استراتژى‌هایى که در دیدگاهش مطرح ميشود (در بحثهاى حاشیه‌اى این سمینار مطرح شدند) یکى استراتژى سوسیالیسم در ایران و یکى استراتژى سوسیالیسم در کردستان بزرگ و در کردستان متحد است. استراتژى سوسیالیسم در کردستان ایران را ندارد و دقیقا نشان ميدهم چطور این همان ناسیونالیسم است. چون همین واقعیتى که جلوى ماست، کردستان ایران است و رفیق ما دقیقا استراتژى سوسیالیسم در این کردستان را ندارد. تا آنجا که به مبارزه براى سوسیالیسم در ایران مربوط ميشود، خود را از آن کنار ميکِشد و امیدوار است با کمکهاى بين‌المللى خودش به جنبش کمونیستى در ایران (خارج از کردستان) سهمى در این سرنگونى داشته باشد و بنابراین به سرنوشت آن حزب برخوردى منفعل دارد. علاقه‌اى ندارد که در آن حزب رویزیونیسم حاکم باشد یا نباشد و یا اصلا آن حزب با دولت مرکزى بسازد یا نسازد... اميدوار است که اين حزب آنطور نباشد و خودش را از آن کنار ميکشد.

در مورد استراتژى دوم؛ "اگر چنین نشد، ما میرویم و کردستان را با مبارزه ایدئولوژیک و با تأثیرگذارى بر بخشهاى مختلف آن روى خط ميآوریم و سوسیالیست ميکنیم"... این هم امرى است که فازها از مرحله امروز مبارزه ما دورتر است و عملا ما الآن به سوسیالیسم خیلى نزدیکتر هستیم تا آن اقدامى که رفیق ميخواهد براى ما تعریف کند. من این را بعنوان ناپيگيرى اين دیدگاه ناسیونالیستى، وقتى که مدعى سوسیالیسم ميشود، توضیح ميدهم. به نظر من مسأله اساسى دقیقا این است که چه کسى سوسیالیست است و چه کسى واقعا ميخواهد سوسیالیسم را به مورد اجرا در بیآورد.

برنامه حزب کمونیست براى سوسیالیسم در کردستان ایران، پیگیرترین برنامه است. به این خاطر که مسأله جدایى کردستان را به رسمیت ميشناسد. به رسمیت ميشناسد که کردستان ميتواند یک کشور باشد و به مجرد اينکه این را به رسمیت ميشناسد، ناگزیر وظیفه خودش ميداند سوسیالیسم را در آن کشور پیاده کند. نه اینکه به مبارزه ایدئولوژیک روى بیاورد. برنامه حزب کمونیست ایران هیچگونه مانعى بر سر مستقل شدن کردستان را به رسمیت نميشناسد. قبول دارد که این ملت حق دارد کشور خودش را داشته باشد و خود را موظف ميداند سوسیالیسم را در هر کشور بیاورد. این برنامه حزب کمونیست است. ولى اسناد برنامه‌اى ما تنها برنامه حزب کمونیست نیست. برنامه خودمختارى کومه‌له مشخصا طرح عملى ما براى ساختمان یک جامعه دمکراتیک و در ادامه آن سوسیالیسم در کردستان است. آن دیدگاه اصلا خود را موظف نميداند راجع به این کردستانى که فعلا دست خود ما هست نظر سازنده‌اى بدهد، در مناسبات طبقاتیش دخالت کند، در ساختمان اقتصاديش سهیم شود و در اعلام آن به مثابه یک کشور تلاش کند. به اینها کارى ندارد.

اگر از ایران وامانده است، به سَمتِ کردستان چهار کشور ميرود که به قول رفیق ایرج "هنوز نميداند در آنجا چه کسى و با چه نظراتى طرفدارش است". حتى حاضر نیست به نظرات احزاب سیاسى که مؤتلفین آینده‌اش هستند برخورد کند. از یک موضع بینهایت عقب‌مانده حرکت ميکند که تازه ميخواهد برود پژوهش کند و ببیند آنها هستند یا نیستند. جنبشى وجود دارد یا ندارد. ولى در مورد ما برنامه حزب کمونیست اولا به ما این امکان را میدهد که در هر مقطع به نفع پرولتاریا باشد، این کشور به مثابه یک کشور مستقل اعلام شود و در آن کشور سوسیالیسم پیاده شود. ما دیگر منتظر کسى نميشویم. رفیق خالد اشاره ميکند که موضع ما در مورد برسمیت شناختن حق جدایى خیلى نامشخص است و اینکه ما باید بالأخره بگويیم مسأله ملى چطور حل ميشود. در پاسخ رفیق خالد ما میگويیم اتفاقا نا آنجا که به مسأله ملى مربوط ميشود، این جوابش است. شما به ما بگويید مسأله سوسیالیسم در کردستان چطور حل ميشود؟ موضع مشخص ما در مورد کردستان نه فقط مسأله حق تعیين سرنوشت، بلکه مسأله ساختمان اقتصاد و سیاستى در کردستان است که به نفع پرولتاریا و تحت رهبرى پرولتاریاست. این قسمت بحث اصلا در تخیل رفیق نیست. دقیقا آنجایى که ميخواهد به مبارزه ما محتوا بدهد، روى مسأله ملى انگشت ميگذارد و آنجایى که ميخواهد از اصول صحبت کند، سوسیالیسم را مطرح ميکند. ما ميگوییم دقیقا آنجایى که از محتواى کارمان حرف ميزنیم، ساختن سوسیالیسم در همین یک پارچه (تکه) از کردستان هم مد نظر ما هست. پس موضع ما مشخص است. خیلى لازم است که رفیق موضع خود را در قبال برنامه خودمختارى کومه‌له مشخص کند. با هر عنوانى که ميخواهد اسم خودش را بگذارد: مارکسیسم انقلابى، ناسیونالیسم، یک انقلابى کُرد، رهبر خلق کُرد... هر اسمى روى خودش بگذارد به هر حال باید موضعش را در مقابل برنامه خودمختارى کومه‌له روشن کند.

این حرف ماست در مقابل اینکه "کردستان چه بر سرش خواهد آمد".

رفقا

دقیقا، ناسیونالیسمى که ما با آن مقابله ميکنیم، پاسخش این نیست که فریاد بزنیم: "ناسیونالیسم، ناسیونالیسم"! جواب اینست که بگوییم: ناسیونالیسم شما با این برنامه چه مرزبندى‌اى دارد. اگر شما ناسیونالیستید و این برنامه را قبول ندارید، لابد برنامه بهترى براى کردستان دارید. اگر قبول دارید باید زیر پرچم کمونیستها بیایید. حتى اگر بخواهید براى ناسیونالیسمتان مبارزه کنید باید به زیر این پرچم بیايید. در جلوگیرى از افکار ناسیونالیستى و مبارزه علیه رشد و نفوذ آن در صفوف ما علاوه بر بحث انترناسیونالیسم، ما بحث برنامه خودمختارى یعنى پاسخ مشخص به خواست ملى را داریم و تبلیغ ميکنیم. کسى که در صفوف ماست اساسا نه فقط به خاطر برنامه خودمختارى، بلکه به خاطر انترناسیونالیسم با ماست. ولى همانطورکه رفیق عبدالله توضیح داد، اقلیت طبقه کارگر در صفوف ماست. ما با کسانى طرفیم که در صفوف ما نیستند و انترناسیونالیست نشده‌اند بلکه در بیرون ما، با گرایشات عمومى و منافع طبقاتيشان، وجود دارند. در پاسخ به آنها نه فقط تبلیغ انترناسیونالیسم بلکه تبلیغ برنامه خودمختارى کومه‌له ضرورى است و این است که میتواند جلوى اشاعه ناسیونالیسم را در پرولتاریاى کردستان بگیرد.

یک نکته دیگر که به نظر من از همینجا ناشى ميشود و پاسخ اصولى دادن به ناسیونالیستها و افشاى ناپیگیرى ناسیونالیسم است، بنظر من مسأله برخوردى است که رفیق شهباز کرد و ایراد نادرستى که رفیق رحمان به آن صحبت گرفت. این مسأله که رابطه متقابل انقلاب و ضد انقلاب را در کردستان و در ایران بطور کلى ببینیم، یک امر بدیهى است. باید اینها را در رابطه با هم ببینیم. قیام بهمن نشان داد که همه اجزاء ایران چگونه به حرکت در آمد و منجمله کردستان و خیلى بخشهاى کشور بعد از ٢٢ بهمن، دست به خلع سلاح ارتش زدند. وقتى که ستون فقرات ارتش در تهران تسلیم شد، این تسلیم در مقابل قدرت توده‌ها بود که باعث شد در تبریز و در کردستان هم به سر پادگانها ریختند. از آنطرف بقاء جنبش مقاومتى پویا در کردستان امروز امکان داده است که طبقه کارگر ایرن باصطلاح از رو نرود و بایستد و بگوید: "انقلاب من ادامه دارد، هنوز نوبت تمکین من به سرمایه‌گذاریهاى شما نرسیده، هنوز نوبت کوتاه آمدن من درباره یک دوره شکوفایى اقتصادى نرسیده، هنوز دوره مبارزه من هست و شما را بى‌ثبات ارزیابى ميکنم". یکى از دلایل هم ادامه مبارزه‌اى است که بخشى از طبقه کارگر در کردستان دارد ميکند و حاکمیت مارکسیسم انقلابى بر این مبارزه است. این پیوند متقابل این دو است، اما این را به صورتى نگیریم که این یک پیوند جبرى است و فاتالیستى است. طورى که اگر در ایران دولتى آمد و تمام اتحادیه‌هاى کارگرى را در هم شکست، تمام احزاب کمونیست را در هم کوبید، تمام انقلابیون را دستگیر و اعدام کرد، ما اینجا امکان پیروزى مشخص در مقابل نیروهاى سرکوبش را نخواهیم داشت. اصلا اینطور نیست. اگر چنین شرایطى پیش بیاید که میتواند پیش بیاید و خیلى محتمل است، اگر چنین شرایطى پیش بیاید و ما واقعا بگوییم پرولتاریاى ایران وارد یک دوره تمکین به بورژوازى شده و بورژوازى کاملا خودش را تثبیت کرده و یک دوره چند ساله‌اى از رونق را پشت سر خواهد گذاشت و دورنماى مبارزه‌اى در آنجا نیست، ما موظف هستیم درست به میزان نیروى خود در جهت حفظ کردستان به مثابه سنگر انقلاب و به مثابه حتى یک کشور مستقل انقلابى تلاش کنیم و ميتوانیم این کار را بکنيم. رفیق رحمان در مورد اینکه بورژوازى ماشین سرکوبگرش را ميسازد و پرداخته ميکند و به ما حمله ميکند، صحبت کرد. حمله کند! ما در مقابلش یک ملت هستیم. پرولتاریاى یک ملت است که در رهبرى توده‌هاى وسیع این ملت قرار گرفته است.

آیا ما نمیتوانیم از حدود و ثغور کشورانقلابى خودمان و حتى شاید کشور سوسیالیستى خودمان بسته به توانمان دفاع کنیم؟ چرا نميتوانیم؟ این کشور یک کشور چند میلیونى است، کشورى است که میتواند براحتى سرباز داشته باشد، عضو سازمان ملل بشود، قرارداد ببندد، اسلحه بخرد، مالیات ببندد، درآمد تأمين کند، وام بگیرد، سرمایه‌گذارى کند، آموزش و پرورش و بهداشت را رشد دهد، به منابع طبیعى دست پیدا کند، استخراج کند و بفروشد. چرا نميشود؟ مگر اسرائیل چقدر جمعیت دارد؟ مگر کويت چقدر جمعيت دارد؟ مگر میشود به سادگى الآن حمله کرد و کویت را گرفت؟ فرض کنید براى خود آمریکا؟ نميشود! براى اینکه فقط قشون این قضیه را تعیین نميکند. این که یک ملت خود را به صورت یک کشور متعیّن کرده باشد و ملتهاى دیگر و کشورهاى دیگر را وادار کرده باشد آن را برسمیت بشناسند، خودش سنگرهاى مشخصى است. قشون ميکشند؟ ما در سازمان ملل فریاد ميکشیم و ميخواهیم که سربازهاى ایتالیایى و سوئدى بیایند دَمِ جاده قُروه- بیجار بایستند که اينها به ما حمله نکنند. ميتوانیم این را بخواهیم. این را رد نکنیم. اصلا وقتى از این دیدگاه ببینیم، ميبینیم که دیدگاه ناسیونالیستى چقدر در انجام همین امر ناپیگیر است و چرا ما کمونیستها موظفیم این کار را بکنیم. ما موظفیم پس از همین الآن به درجه نیروى خودمان در جهت سازمان دادن یک حاکمیت مستقل در کردستان پیش برویم. حالا از نظر دیپلماتیک اسمش کشور کردستان است یا کردستان خودمختار یا کردستان انقلابى، این مسأله بعدى ماست. اما آنچه که واقعیت دارد این است که در اینجا حاکمیت توده انقلابى به مثابه یک کشور در محتواى خودش باید اِعمال بشود و ما ميتوانیم نه فقط با نیروى پیشمرگ بلکه از فردا بعنوان کسانى که "خوب زدیم، ارتش را دیگر عقب راندیم" آنچه را که اینجا ميخواستیم انجام دهیم، انجام بدهیم. کجاست بورژوازى‌اش؟ نیست! اصلا از چشم ما فرار ميکند. ما منتظر چه هستیم؟ حتى براى ساختمان اقتصادى سوسیالیسم... اینها را از نظر خود دور نکنیم. نميگویم در همین حاجى‌کَند ميشود ساختمان اقتصادى سوسیالیسم را آغاز کرد ولى میشود برنامه اقتصادى داشت. میشود حاکمیت را سازمان داد. میشود توده‌هاى وسیع را به مبارزه اجتماعى و اقتصادى کشید. میشود بازار داخلى را رشد داد و میشود بر این بازار کنترل پرولترى گذاشت. اینکه بنشینیم و انکشاف اقتصادى کردستان آزاد را بحث کنیم مسأله بعدى است. ولى اصلا این را نباید بپذیریم که اگر آنجا در تهران کارگران عقب نشستند، اینها هم قشونشان را سرِ ما ميریزند. الآن ميفهمیم چه خَبطى کردیم که چهار سال متوالى این حاکمیت را سازمان ندادیم تا به مثابه یک کشور جلوى یک کشور بایستیم و به همه دنیا هم خبر بدهیم که اينجا جنگى هست. ميتوانیم این کار را بکنیم و اگر لازم بشود باید بکنیم و برنامه حزب کمونیست و تنها برنامه حزب کمونیست این را پیش‌بینى کرده است نه برنامه رفیق خالد. من ميخواستم این هشدار را بدهم که اصلا این ما را متوجه این امر ميکند که کار ما در جهت سازماندهى حاکمیت توده‌ها، در جهت کشیدن آنها به صحنه مبارزه واقعى چقدر روى مبارزه نظامى و حتى ساختن یک پايگاه سوسیالیستى در منطقه تأثیر مستقیم دارد. این را رد نکنیم. هیچ تئورى علیه این وجود ندارد. هر کسى هم خواست این را تئوریزه بکند، بنظر من دارد ناپیگیرى در یک مبارزه مشخص را تئوریزه ميکند.

در همین رابطه این را هم اضافه کنم که پس مسأله استقلال حزب کمونیست در کردستان و وجود حزب کمونیست کردستان تنها در صورت بروز و شکل گرفتن یک دولت بورژوایى در کردستان نیست که مطرح ميشود. در صورت بروز یک حاکمیت پرولترى در کردستان هم ما میتوانیم اسم این حزب را رویش بگذاریم و به احتمال قوى مجبور ميشویم این کار را بکنیم. بستگى به سیر محتمل اوضاع، ارزیابیمان از این قضیه، جایگاه مبارزه طبقاتى، تصورى که در مورد تناسب قوا داریم و غیره، دارد. ولى ما نه فقط در رابطه با مستقل شدن دولت کردستان زیر یک دولت بورژوایى، وظیفه داریم حزب کمونیست کردستان را به مثابه اپوزیسیون پرولترى آن حکومت فورا سازماندهى کنیم، بلکه براى خاطر حکومت پرولترى در کردستان هم ناگزیر خواهیم شد استقلال این حزب را بسیار بیشتر کنیم و حتى شاید نامش را "حزب کمونیست کردستان" بگذاریم. براى اینکه بتواند یک کشور را با حکومت خودش ادارد کند و بتواند فى‌الواقع از موضعى مستقل مبارزات پرولترى را در جاهاى دیگرهدایت کند. بدون این که سرنوشتش با عقب‌ماندگى احزاب دیگر گره خورده باشد.

یک نکته در مورد بورژوازى کُرد هست؛ در رفقایى به نظر من اینجا هم یک دیدگاه انحرافى بروز ميکند. یک دیدگاه انحرافى، دیدگاه رفیق خالد است که ميگوید: "بورژوازى کُرد مترقى است و جزو نیروهاى انقلاب است". یک دیدگاه دیگر ميگوید: " بورژوازى کُرد ضد انقلابى است و دیگر آب از سرش گذشته است". به نظر من این ندیدن مسأله به صورت ویژه است. "انقلابی" مقابلش "ضد انقلابی" نیست. مقابلش "غیر انقلابی" است. یا لااقل مقولات مختلفى وجود دارند. "ضد انقلابی" به آن نیرویى ميگویند که عملا و علنا در یک روز معیّن در مقابل سیر تکامل انقلاب ایستاده باشد. مفهوم ضد انقلابى تئوریک نیست. نیروهاى ضد انقلاب، نیروهایى واقعى هستند که رو در روى انقلاب ایستاده‌اند و در مقابل انقلاب ميجنگند. کسى میتواند خارج از این دو صف باشد و غیر انقلابى باشد و لیبرال باشد. لیبرالیسم یک موقع خودش ضد انقلابى است ولى یک موقع هم ضد انقلابى نیست. براى اینکه به معنى واقعى کلمه در آن دوره مشخص تاریخى در مقابل انقلاب نایستاده است. مثل دوره شاه. بنابراین این را ميخواهم بگویم: دگم نسازیم، و مسأله دقیقا چیست که امکان ميدهد در عين اينکه بورژوازى ایران در همه ابعادش ضد انقلابى عمل ميکند و ضد انقلاب است - سواى احزاب سیاسيش و غیره در کردستان - بورژوازى کُرد بتواند توسط یک اردوگاه انقلاب یدک کشیده شود، بتواند به انقلاب تمکین بکند و بتواند به انقلاب تسلیم بشود و فقط به توطئه‌هاى گاه و بیگاه علیه انقلاب بسنده کند. این وجود مسأله ملى است، وجود مسأله ملى امکان ميدهد که وقتى پرولتاریا تکان ميخورد، بورژوازى با تمام قوا نتواند در مقابلش بایستد، بلکه مجبور شود با او سازش کند و به او تمکین کند. حتى در خود ایران هم. حکومت کمونیستى آینده روزى که اعلام جمهورى دمکراتیک یا جمهورى سوسیالیستى خواهد کرد، بورژواها به رویش اسلحه نميکشند. بسیارى‌شان به این صف ميپیوندند و میگویند "باشد"! معنيش این نیست که ما باور کردیم اینها انقلابى شده‌اند. در ضمن معنيش هم این است که ما بگوییم ضد انقلاب است و بگیریم و به سیخشان بکشیم. تمکین کرده است. تسلیم توان و قدرت ما شده است. همانطور که پرولتاریا ميتواند از سر زور دنبال بورژوازى بیافتد. مثل امروز در "حزب فقط حزب الله" - بورژوازى هم از سر زور ميتواند دنبال پرولتاریا بیفتد و خنثى بشود. این واقعیت زنده را به مقولاتى به سطح کاهش ندهیم و یک واقعیت دیگر هم که رفیق خالد باید با آن توجه کند- وقتى فاکتهایش را بُر ميزند و نگاه ميکند - این است که آیا براستى بورژوازى کُرد به خاطر فعالیت پرولتاریاى کُرد نیست که به تحرک در آمده؟ آیا اگر یک ثانیه اين پرولتاریا اسلحه این مبارزه را زمین ميگذاشت، این بورژوازى پاى سيورسات دولت مرکزى ننشسته بود؟ این الآن دیگر براى ما یک فاکت است. اصلا درجه ادامه دادن حزب دمکرات به مبارزه عملا تابعى است از پیگیرى کومه‌له بر منافع این جنبش و اینکه ميخواهد این را به نقش پیشتازى انجام بدهد. شما کومه‌له را از صفحه تصویر کنار بگذارید، یک موضع بورژوايى به آن تحمیل کنید، ببینید حزب دمکرات با دولت مرکزى چند سازش به شما تحمیل ميکند. این واقعیت است که نساختن کومه‌له با دولت مرکزى و مقاومتش در مقابل سرکوب ملى، باعث شده حزب دمکرات که قدیم روزى ده دفعه به امام نامه میداد و ميگفت: "بیا بنشینیم صحبت کنیم"... همین الآن هم حاضر است امتیازات معیّنى بگیرد و سازش کند، این کار را نتواند بکند. ما به چیزى که محصول کار خود ماست ميگوییم "خاصیت آن آدم" درست مثل همان دیدگاه فتیشیسمى که در جامعه وجود دارد، اینجا هم حاکم است. کارگر کار ميکند و ميشود قدرت سرمایه، خودش از آن ميترسد. اینجا هم رفیق خالد ما خودش مبارزه ميکند، اين خودش را به صورت تحرک حزب دمکرات نشان ميدهد، آن را تقدیس ميکند.

چرا محصول خودمان را ميپرستیم؟ چرا محصولات کار خودمان را به صورت بتهایى در جلوى خودمان ميگذاریم و شروع به تقدیسشان ميکنیم؟ این ما هستیم که این تحرک را در آن بوجود آورده‌ایم. اینجاست که به نظر من در عین اینکه نباید این مسأله که بورژوازى در عصر امپریالسم بطور کلى ضد انقلاب است، مانع یک درک زنده از حرکت طبقات در مقاطع مشخص بشود. در عین حال ببینیم که این خصوصیت انقلابى پرولتاریاست که بورژوازى را به همسویى گاه و بیگاه با این انقلاب وادار ميکند و هرجا این عنصر را از صحنه حذف کنیم، بنا به خصلت‌هاى قائم به ذات خود ابدا انقلابى نیست و ابدا قصد حرکت دادن انقلابى در جامعه را ندارد.

٢

امروز طبعا اولین سؤالى که جلوى ما قرار میگیرد این است که این سمینار از نظر ما به اهدافش رسیده یا نه؟ آیا آن هدفهایى که ما در آن نقشه‌عملها براى این سمینارها داشتیم و پیش‌بینى کرده بودیم، تأمين شده‌اند یا نه؟ آیا ما باید خودمان را موفق ارزیابى کنیم یا نه؟ خیلى ساده، جواب این سؤال مثبت است. به نظر من سمینار بسیار از حدى که ما انتظار داشتیم حتى بالاتر بوده و ما که شاهد کنگره اتحاد مبارزان هم بودیم، بسهم خود اذعان داریم این سمینار در مباحث اصلى خودش یعنی "حزب و سبک کار" از کنگره ما بسیار جلوتر بوده و دستاوردهایى داشته که نشان دهنده پیشروى جنبش ما حتى در ظرف چند ماه است. من به اینها هم اشاره ميکنم. ابتدا ببینیم این مباحثى که داشتیم هر کدام چه جایگاهى براى ما داشت و در این مباحث به چه چیزى دست پیدا کردیم.

در مبحث حزب، ما آخرین شائبه‌هاى التقاط در فکر، دگماتیسم در برخورد به مقوله حزب، آکادمیسم، درک جامد از مارکسیسم، اکونومیسم و ولونتاریسم را از جنبش خودمان پاک کردیم. ما به آن دیدگاه‌هایى که تحت پوشش فرمولبندیهاى تئوریک از پیش تعیین شده‌اى عملا تشکیل یک حزب واقعى توسط کمونیست‌هاى واقعى یک کشور را به عقب ميانداخت، عملا جنبش ما را از گرفتن آن آرایشى به خودش که شرط قطعى پیروزى نهائيش است، محروم میکرد، مقابله کردیم و نشان دادیم که درک خلاق از مارکسیسم و کاربست خلاق مارکسیسم را داریم و ميتوانیم بکار ببریم. در مبحث حزب، سمینار توانست نه فقط بحثها را از محدوده دو مرکزیت بیرون ببرد، بلکه به کمک رفقاى سمینار این بحثها را غنى‌تر و قوى‌تر بکند و حتى فرمولبندى‌هاى خود کمیته برگزار کننده را در برخى نکاتش تصحیح بکند و به ما اجازه بدهد که بدانیم در آینده با چه موانع ذهنى در مقابل بحث حزب روبرو خواهیم بود و چگونه باید آنها را برطرف بکنیم. امروز وقتى از این سمینار بیرون ميرویم، به اعتقاد من درک روشنى ازحزب کمونیست داریم. حزب کمونیست از آن مفهوم غیر قابل دسترسى‌اش بیرون آمده و تبدیل به یک چیز مادى شده که ما تشکیل دادن آن را وظیفه خود ميبینیم، خود را به تشکیل دادن آن قادر ميبینیم. موانع این کار را نه بصورت سایه‌هاى گنگى که از دور بنظر ميآید راه ما را سد کرده، بلکه بصورت موانع مشخصى که طول و عرضش را ميشناسیم، شناخته‌ایم و حتى ميدانیم که با چه ابزارى باید براى رفع این موانع حرکت کنیم. درکى که ما امروز از حزب در این سمینار بدست دادیم، در جنبش کمونیستى ایران به نظر من بسیار پیشتاز، منحصر بفرد و نوین است. بنظر من این درک ما از حزب همان اتمام حجتى است که کمونیستهاى ما و در واقع طبقه کارگر منتظر حزب ما، یکبار براى همیشه با خرده بورژوازى که به انحاء مختلف تشکیل حزب پرولترى را غیر ممکن اعلام کرده بود، میکند. ما در این سمینار براى خود و دیگران مشخص کردیم که هیچ چیزى نميتواند ما را از مبارزه براى ساختن یک حزب واقعى در آینده‌اى نزدیک باز دارد. ما نشان دادیم که نقطه ضعفهاى حزب خود را در بدو تأسیسش ميشناسیم و ابدا به این نقاط ضعف تمکین نميکنیم. در عین حال این نقاط ضعف مانع تشکیل حزبمان نميشود و به مثابه یک حزب حتى با آن نقاط ضعف برخورد ميکنیم.

بنظر من این دستآورد بسیار بزرگى براى سمینار بود و روى این دستآورد میشود بسیار اتکاء کرد و این بحث و پراتیک مشخص در راه ساختن حزب را از این سمینار بسیار فراتر بُرد. من وارد بحثهاى تئوریکى که راجع به هر مبحث شد، نمیشوم. من کلاً چکیده دستآوردهایى را که بدست آوردیم و رئوس کلى آنها را ذکر ميکنم.

من فکر میکنم در مبحث حزب، سمینار کاملا موفق بود و حتى کمیته برگزارى از پیش چنین انتظارى نداشت که سمینار نه فقط شنونده خوبى براى بحثهاى کمیته باشد، بلکه خودش عنصر فعالى در پاسخگویى به اشکالاتى که در آینده بر سر راه این حزب خواهد بود باشد و عملا همه ما را به استدلالهاى بسیار محکمى در مقابل مانع‌تراشهاى آینده مسلح بکند. این، آن چیزى است که بدست آوردیم و رفقا میتوانند بعدا در بحثهایشان با دیگران و در فکرى که روى این مسأله ميکنند، یک بار دیگر این دستآوردها را مرور کنند و ببینند براستى به نسبت قبل از سمینار چقدر تصویرشان از حزب مشخص‌تر، زنده‌تر و قابل دسترس‌تر است و چقدر خودشان را از هم اکنون بیشتر یک انسان حزبى، یک عضو حزب کمونیست، یک فعال حزب کمونیست، در ذهنشان و در کارشان مجسّم ميکنند.

در بحث سبک کار، بنظر من در واقع این بحث محور اصلى حزب و کلید اصلى ساختن حزب هم بود، در بحث مضمونى سبک کار، یک نکته اساسى برجسته شد و آن این بود که ما یک تعلّق طبقاتى مشخص را باز یافتیم. وقتى ما سبک کار را به مثابه گوشه‌اى از هویّت کمونیستى مطرح کردیم، بدیهى بود که ابتدا با توجه به گرایشات فکرى موجود در جنبش ما، با توجه به سُنن آکادمیک جنبش ما، این بحث به صورت یک تحلیل تئوریک ارزیابى بشود. بله سبک کار هم جزئى از هویّت کمونیست‌هاست و کمونیستها در نظر و عمل از طبقات دیگر متمایز میشوند. این حد هنوز پیشروى نیست اما فرمولبندى مساعدى براى پیشروى است. سمینار ما توانست این درک را زنده کند. ما توانستیم مرز روشنى بین تبیین تئوریک یک مسأله و درک زنده آن مسأله به عنوان یک درک ایدئولوژیک- طبقاتى، رسم کنیم، رابطه این دو را با هم درک کنیم. بنظر من ما توانستیم در این سمینار لااقل در سطح وسیعى این را درک کنیم که تعلّق طبقاتى ما به چه معناست. آیا به این معناست که ما ميتوانیم با فرمولبنديهاى زیبا از طبقه کارگر سخن بگوییم؟ آیا به این معناست که ما یک برنامه حزب کمونیست داده‌ایم؟ یا این است که براستى ما خودمان را همین الآن در همین پیکر فیزیکى خود نماینده یک طبقه محروم و ستمدیده و نماینده یک طبقه قادر به انهدام سرمایه‌دارى ميبینیم و دست بکار این کار شده‌ايم؟ وقتى ما از سبک کار حرف زدیم عملا از اين تعلّق طبقاتى حرف زدیم. آیا نیرویى که ميخواهد طبقه کارگر به نیروى خودش و تحت ایدئولوژى طبقاتى خودش آزاد شود - و تنها از این راه هم هست که آزاد میشود - آیا نیرویى که به این اعتقاد دارد، ميتواند روشهاى عملى‌اى داشته باشد که طبقات دیگر به او آموخته‌اند و طبقات دیگر در صفوفش تحکیم ميکنند؟ آیا ميتواند نسبت به این روشها لاقید باشد؟ آیا ميتواند در تمام حالات و در هر شرایطى خواستار این نباشد که به روشهاى طبقاتى خودش، روشهایى که متضمن بیدار کردن طبقه خودش هست، کار نکند؟

به نظر من این گوشه بحثهاى ما بسیار روشن بود. بحث سبک کار از خوراک ذهنیت آکادمیک، به امر رفقاى مبارزى که میخواهند در پراتیکشان این را بکار ببندند، تبدیل شد. باید این چنین باشد و بعدا در آخر صحبتم مجددا روى این تأکید میکنم. بحث سبک کار براى ما یک بحث تئوریک نماند و نبود و امروز فکر ميکنم سمینار به روشنى این مسأله را درک کرده است.

در مبحث جایگاه ویژه کومه‌له، باز هم این گرایش واقعى ما که یک حزب واقعى را در آینده‌اى نزدیک بسازیم، خود را نشان میدهد. یک سال پیش هر وقت از حزب صحبت ميشد، هزاران سؤال و ابهام در باره آن وجود داشت. "حزب چیست؟ چه کسانى درآن شرکت دارند؟ چگونه تشکیل ميشود و غیره"، و حتى در رابطه با کومه‌له این بود که "مسأله کردستان چه ميشود؟ کومه‌له در کردستان چه میکند؟"... بطور ملموسى این مشخص بود که تا مسأله تشکیل حزب براى کومه‌له به عنوان یک اقدام عملى مطرح نشود، حزبى در کار نخواهد بود و دقیقا تا رفقاى کومه‌له به جایگاه خودشان در این حزب فکر نکنند، این برایشان ملموس نشده است. این واقعیت، خود را در بحثهاى داغى که حول مسأله ناسیونالیسم در مبحث کومه‌له درگرفت، نشان داد. این بحثها نشان داد که رفقاى ما الآن دارند به حزب و تشکیل واقعى آن در آینده نزدیک فکر میکنند و دیگر با ناسیونالیسمى که احتمال دارد در صفوفشان رسوخ داده بشود، با ناسیونالیسمى که بطور عینى در خارج از صفوفشان هست، نه بصورت یک گرایش تحلیلى که "بله هست و میشود مشاهده کرد، اینجا هست و آنجا نیست، در نزد بعضى هست و در نزد بعضى نیست"، نه به اين عنوان، بلکه به عنوان یک سد فورى، عینى و جلوى چشمى که باید در هم کوبیده بشود و به استقبال تعرض به ابعاد دیگر این در تمام سطوح جامعه ما، چه در بین ملت ستمگر و چه در بین ملت ستمکش باید رفت. به این عنوان به آن برخورد کردند و این نشان میداد که رفقاى ما مسأله حزب را جدى گرفته‌اند. چرا که دارند براستى به جایگاه خودشان درآن فکر ميکنند. همچنین نشان داده شد که جنبش ما بسیار از آن برچسب‌هایى که به آن زده‌اند، پیشروتر است. سالهاى سال هر وقت راجع به کومه‌له بحث میشد، جنبش پوپولیستى ميگفت: "نیروى متمرکز کننده خرده بورژوازى انقلابى، رهبر یک جنبش دهقانى، یک جنبش ناسیونالیست کُرد است". اینها تعبیرات جنبش پوپولیستى از کومه‌له بوده است. حتى چریک فدایى در آخرین شاهکارش وقتى از کومه‌له حرف میزند میگوید: "این سازمان کُردى که نماینده دهقانان در کردستان است را چه به تشکیل حزب". توى دهان این دیدگاه زده شد. نشان داده شد که چگونه کومه‌له نه فقط پیشتاز مارکسیسم انقلابى است، بلکه دقیقا ميداند که در صفوف خودش و در مقابل تحریف کنندگان جایگاه واقعى خودش، چه جواب طبقاتى باید بدهد و چقدر در دادن این پاسخ بیرحم است.

بنظر من این یک دستآورد مهم بود و به ما نشان داد که این قدرت را داریم که حزبمان را بسازیم و نگذاریم تزلزل ناسیونالیستى در صفوف ما دامن زده شود. این هم یک دستاورد سمینار ما بود و به اعتقاد من کمیته برگزار کننده براستى نميتوانست بحثهایى از این غنى‌تر و نتیجه‌گیریهایى از این محکمتر را انتظار داشته باشد.

من امروز بحث طولانى نميکنم چون به نظرم جمعبندیهاى این سمینار و صحبتهاى زیادى که خود رفقا یکى پس از دیگرى کردند، بخوبى نکاتى که در این سمینار مطرح شد را نمایندگى میکند. من فقط به چند نکته کلى، به آن مسائلى که از این سمینار بعنوان روح اساسى سمینار میشود برجسته کرد، اشاره میکنم.

نکته اول این بود که سمینار ما خواستار ایفاى نقش پیشتاز از جانب رفقا بود نه فقط از جانب رفقا بلکه از جانب کل جنبش ما. در سمینار ما این بحث شد که چطور تا همین جا هم که آمدیم به اعتبار نقش پیشتاز آمده‌ایم و هر وقت این نقش پیشتاز را از کف بگذاریم، هر وقت پیشرو نباشیم، هر وقت جلو نرویم و به مصاف مسائل آینده نرویم، عملا جنبش ما از جاى فعلى خودش حرکت نميکند. مثال طرح تدارک حزب، مثال این فاصله‌اى که برنامه حزب کمونیست را از واقعیت امروز جدا ميکند، بخوبى گویاى این است که بدون ایفاى نقش پیشرو در هر عرصه‌اى، بدون باستقبال خطر رفتن، چه در زمینه فکر و چه در زمینه عمل، جنبشمان را نميتوانیم به جلو ببریم. این بحثها به ما نشان داد که احتیاح به پیشرو داریم و پیشرو سرنوشت ما را در دستش گرفته و بخصوص واقعیات جامعه در همین چند وقت، مسأله مصاحبه‌هاى تلویزیونى نشان داد که ما پیشرو زیاد احتیاج داریم. ما نميتوانیم زندگى و توان خودمان را به عده معیّن و محدودى گره بزنیم و از اینها بخواهیم که ما را از اینجا تا ابد با خودشان ببرند.

تنها راه مقابله با تزلزل در صفوف خودمان هم داشتن پیشروانى با کمیّت بسیار و با کیفیت خوب است. ما نميتوانیم توکّل کنیم. ما باید خودمان آستین را بالا بزنیم. ما رهبران خودمان را باید تقویت کنیم، بر تعدادشان اضافه بکنیم و باید در هر جا که هستیم بمثابه یک رهبر عمل بکنیم. جنبش ما نباید به افراد گره بخورد بلکه باید به تشکلهایى که توسط عناصر پیشرو هدایت ميشوند، در تمام سطوح گره بخورد و همه آنها باید همیشه در حال این باشند که کمیّت و کیفیت خود را بالا ببرند. تنها در این صورت است که ما حتى با ضعفهاى انفرادى در صفوفمان مقابله میکنیم. راهش این نیست که در خصایص افراد دقیق بشویم. قبل از این که اصولا حرکتى بکنند، دنبال خصلتهاى متافیزیکى در آنها بگردیم - در این که باید همیشه در مقابل شخصیت افراد هم به نقد بایستیم، هیچ شکى نیست - ولى راه طبقاتيش این است که سعى کنیم طبقه کارگر بیشترین تعداد رهبران را در بهترین کیفیت ببار بیاورد. سمینار ما هدفش این بود. وقتى ما نوشتیم که ميخواهیم این بحثها را از محدوده دو مرکزیت بیرون ببریم، براى تبلیغ این بحثها نبود. براى مادى کردن این بحثها در بین صفوف مارکسیسم انقلابى بود. براى تبدیل همه به پیشروان این مبارزه بود و از این نظر ما فکر ميکنیم این سمینار امروز تا حدود زیادى در کارش و در محدوده‌اى که تعریف کرد موفق بود.

درباره نقش پیشرو من یک مقدار با تفصیل بیشترى صحبت ميکنم که وقتى از یک پیشرو صحبت ميکنیم چه تیپ انسانى، چه تیپ مبارزى مد نظر ماست. بنظر من پیشرو چشمهایش را مستقیم به هدفش دوخته است. رفیق هوشنگ بدرست تذکر داد: "پیشرو کسى است که به کم رضایت نميدهد"، آنچه را که میخواهد، کامل میخواهد، بطور نسبى به آن رضایت نميدهد. بخشى از آن را تحویلش بدهى راضى نمیشود. پیشرو کسى است که هدفش را از پیش به مثابه پیشروترین هدف "سوسیالیسم"، نفى همه نابرابريهاى اجتماعى و اقتصادى، آزادى کامل بشریت تحت رهبرى طبقه کارگر که میتواند مبشّر این آزادى باشد، تشکیل میدهد. پیشرو براى رسیدن به این هدف براستى عجله دارد. چون معتقد است الآن هشتاد سال است که دیر شده و یک لحظه سازش نمیکند که خودش بتنهایى یا سازمانش یا آن جنبشى که در آن مقطع نمایندگى ميکند را بگذارد و به چیز کم و متوسطى رضایت بدهد و خودش را از این لحاظ موفق ارزیابى کند. پیشرو کسى است که حتى در عین موفقیت دارد به جنبه‌هاى بدست نیامده موفقیت فکر میکند. پیشرو همانطور که گفتم کسى است که به کم راضى نمیشود و ما امروز به یک چنین رفقا و به یک چنین سازمانهایى نیاز داریم. کسى که چهار سال مبارزه مسلحانه با تمام افتخارى که این مبارزه دارد، راضيش نمیکند، بلکه معتقد است در هر چهار سال باید بتواند هزاران هزار انسان را سوسیالیست بکند. متشکل بکند و حتى به مثابه دولت سازمان بدهد. کسى که این را میخواهد، میتواند حتى در آن مبارزه مسلحانه چهار ساله بى وقفه و خستگى‌ناپذیر باشد. پیشرو کسى است که به تصویب برنامه حزب کمونیست دل خوش نميکند و به "به‌به و چه‌چهی" که جنبش برایش میکند راضى نمیشود بلکه میداند هر چیزى کمتر از دیکتاتورى کامل طبقه کارگر و ساختمان سوسیالیسم، قابل برگشت است و حتى خود آن دیکتاتورى هم بدون اینکه سر بورژوازى را بکوبیم، قابل برگشت است. پیشرو کسى است که با ناخالصى در صفوف خودش سازش نميکند چون رفیق کسى است، اِشکالات او را پرده‌پوشى نميکند. چون مسئول ارگانى است، در دستآوردهاى آن ارگان غلّو نمیکند و ضعفهایش را نميپوشاند و چون مسئولیتى به او سپرده شده، این مسئولیت را در همان محدوده در نظر نمیگیرد و جایگاه این مسئولیت را در پیشبرد کل مبارزه سازمان و طبقه‌اش در نظر دارد. پیشرو کسى است که نه با اقتصاد نه با سیاست و نه با فرهنگ بورژوازى، با هیچیک سازش نمیکند و هر موقع از او یک عکس بیاندازیم مشغول مبارزه است. اعم از این که راه میرود و با یک روستایى سلام و علیک ميکند تا این که مینشیند و فکر میکند، تا یک جایى که صحبت میکند، تمام مدت میداند که این مبارزه‌اش و این انرژى که صَرف میکند در راه بوجود آوردن یک حقیقت مطلق است. یک دستاورد مطلق است و نه اقدامات نسبى. پیشرو در عین حال واقعبین است. فاکتورهاى عینى مبارزه‌اش را ميشناسد. تغییرات مشخص و مادى که باید براى پیشروى بوجود بیاورد را ميبیند و ميداند این تغییر معیّن را در این مقطع معیّن باید بوجود بیآورد. از فراز سر واقعیت بال نميکشد، به واقعیت زنده برخورد میکند. چشم به هدف دوخته و در جهت آن هدفى که دارد واقعیت را تغییر میدهد. پیشرو یک چنین رفیقى هم هست. یک چنین سازمانى هم هست. پیشرو کسى است که اعتماد به نفس خودش را نه فقط از دیگران، بلکه از حقانیت مبارزه‌اش میگیرد. پیشرو بنا بر این به تنهایى هم استوار است. کسى است که ميداند این مبارزه مبارزه‌اى است که حقانیت دارد. من راجع به این حقانیت پایین‌تر صحبت ميکنم و میگویم که این حقانیت یک حقانیت مذهبى نیست. حقانیت ما یک واقعیت عینى اجتماعى است. زمینه‌هاى عینى خودش را دارد. مثل قانون جاذبه حقانیت دارد. پیشرو کسى است که موجودیت مبارزاتى خودش را به این اعتبار ميشناسد و بنابراین اعتماد به نفس دارد. در مقابل تعرض طبقات دیگر به افکارش عقب نمينشیند. در مقابل تعرض طبقات دیگر در صفوف خودمان یا در بیرون خودمان به پراتیک خود، عقب نمينشیند. پیشرو از سنگرهایى که بدست آورده است دفاع ميکند.

شکل بارز مبارزه یک پیشرو در مبارزه نظامى را همه رفقا معنى ميکنند و درباره آن حرف میزنند. در مبارزه فرهنگى، در مبارزه تبلیغى، در مبارزه سیاسى هم پیشرو همان خاصیتى را دارد که یک پیشرو مبارزه نظامى. در مبارزه نظامى چقدر بر استوارى، نترسیدن، تزلزل به خرج ندادن، جلوى صف راه رفتن، دشمن را کوبیدن، تأکید داریم، در مبارزه تبلیغى و در مبارزه سیاسى در مبارزه براى سازماندهى حاکمیت هم همینطور است. در مبارزه براى پالایش مناسبات درون تشکیلاتى هم همین خصوصیت یک پیشرو است. فرق مبارزه نظامى این است که این را فورا بصورت مادّى و مجسّم نشان میدهد که در ظرف یک ساعت یا دو ساعت که چه کسى پیشرو بوده است. ولى مبارزه سیاسى و مبارزه درون تشکیلاتى و مبارزه براى سازماندهى و بسیج طبقه کارگر یک چنین فاصله‌هاى دو ساعته‌اى را ندارد که ما کسى را در آن قضاوت کنیم. پس فقط میتوانیم روى همه‌جانبگى پیشرو بودن رفیق و سازمان و روى مداوم بودن پیشرو بودن رفیق و سازمان حساب بکنیم. رفیقى که در همه ابعاد پیشرو است و در همه حالات پیشرو است. ما چنین رفیقى را ميخواهیم و چنین سازمانهایى را ميخواهیم بوجود بياوریم. حزبمان سَمبل این پیشروى و پیشرو بودن است و دقیقا در یک بند برنامه‌اش میگوید: "حزبى که تمام وجوه مبارزه طبقه کارگر را مداوما سازماندهى و رهبرى میکند". این حزب باید از چنین رفقایى تشکیل بشود و این سمینار به نظر من موفق بود در این که این پیشرو را به این صورت معنى کند. قرار نبود کسى را اینجا تربیت کند، قرار نبود کسى اینجا از حالت غیر پیشرو به پیشرو برسد و ضمانت‌نامه‌اى که رفیق کلاس پیشرو بودن را گذرانده، مُهر بکند بگیرد و برود. سمینار قرار بوده است این مبحث پیشرو را مطرح بکند و ببیند رفقا چطور آن را درک میکنند و چطورآن را در صفوف تشکیلات خودشان ميبرند. اما مهمتر از همه اینها در پیشرو بودن، دقیقا درک ضرورت است. پیشرو کسى است که زودتر از این که ضرورت روى سرش خراب بشود، خودش میفهمد ضرورت چه هست، چه اقدامى ضرورت دارد و چه مسأله‌اى لازم شده، چه گامى برداشتنش حياتى شده... قبل از این که برنداشتن آن گام برایش به یک بن‌بست تبدیل شده باشد. پیشرو کسى است که به استقبال واقعیات ميرود و واقعیت چیزى است که ضرورتش دارد بوجود ميآید، نه فقط چیزى که به چشم ميآید.

این ضرورتى که ما از آن صحبت ميکنیم در سطوح مختلف معنى دارد: ضرورت اقداماتى که یک ارگان تشکیلاتى باید در راستاى برنامه‌اى و اهداف طبقاتی-ایدئولوژیک ما باید انجام دهد را فهميدن و به استقبال آن رفتن. ضرورت بحث معیّنى را در جنبش بردن، ضرورت استراتژى نظامى را از پیش فهمیدن و دست بکارش شدن. ولى در عین حال ضرورت حرکت طبقاتى را که دارد انجام ميشود، درک کردن و نیازهاى آن مبارزه را درک کردن... و من راجع به این است که ميخواهم از پایه‌هاى عینى جنبش ما کمى برایتان صحبت بکنم.

رفقا

ما انسانهایى نیستیم که چون باهوش‌تر بودیم، با معرفت‌تر بودیم و احتمالا دلسوزتر بودیم امروز نشستیم و توانستیم در رابطه با حزب حرف بزنیم و کسان دیگر چون چنین نبودند، چون ذهنیتشان اشکالاتى داشت، امروز در صف ما نیستند یا در سازمانهاى متلاشى شده دیگر به ورطه آکادمیسم و ارتداد کشیده شدند. به این خاطر فقط نیست. بله من انتظار دارم طبعا در صفوف پیشتازان، انسانهایى با درایت بیشتر پیدا بشود. ولى مسأله اساسى این است که جنبش ما توانسته است ضرورت اجتماعى و حتى جهانى خودش را درک بکند. ضرورت این تکامل خودش را از یک بُعد جهانى طبقاتى درک کند. الآن دهها سال است که رویزیونیسم به جنبش جهانى کارگرى حاکم است. ما براحتى راجع به این حرف میزنیم. ولى اگر تصور بکنید که بلشویکها در مقطع ١٩١٧ شرایط امروز ما را تصور میکردند، چه حالى به‌شان دست ميداد، از این واقعیت چه تعجبى میکردند، همان تعجب را ما میتوانیم در مورد این مسأله بکنیم. راستى چه شد که مایى که میلیونها انسان را سازمان دادیم و در جبهه‌اى وسیع به مبارزه مسلحانه علیه بورژوازى امپریالیست کشاندیم، قدرت کارگرى را در روسیه مستقر کردیم، حتى آلمان را به پاى انقلاب بردیم، در چین آن تحولات را داشتیم ببار ميآوردیم، چه شد که به این روز افتادیم؟ چه شد که دوباره چنین محدود شدیم؟ چنین عقب‌مانده شدیم؟ و چنین دست و بالمان از اهرمهاى قدرت اجتماعى کوتاه شد و حتى بین خود ما و آن توده وسیع طبقه ما، نسل جدید طبقه ما این چنین فاصله افتاده که این فاصله حتى خوراک تبلیغاتى بورژوازى علیه ما شده است؟ چه شد که چنین شد؟ به اعتقاد من مسأله اساسى رویزیونیسم است. طبقات دیگر توانستند به اسم ما حرف بزنند و ما به اندازه کافى نگفتیم که این حرف ما نیست و آنها عملا خودشان را تثبیت کردند و دستآوردهاى انقلاب ما را پس گرفتند و حتى بورژوازى‌اى که در ظاهر به اسم مارکسیسم حرف ميزند بوجود آمده است. اقتصادى که در ظاهر مدعى سوسیالیسم است بوجود آمده و آن بورژوازى را در سطح مادى و معنوى تأمين میکند که علیه کمونیسم واقعى به مبارزه بپردازد. این به سر ما آمده است. ولى این تمام تصویر نیست. واقعیت این است که چند سالى است که روند در جهان دارد برعکس ميشود. نه فقط در ایران بلکه در جهان دارد برعکس ميشود. رویزیونیستها دیگر دارند تماما به جاسوسان تبدیل میشوند و دیگر حرمتى برایشان باقى نمانده است. خصلت نوکرمنشانه‌شان نسبت به بورژوازى دارد افشاء ميشود. سازششان با بورژوازى کشور خودى دارد افشاء ميشود. طبقه کارگر به همان درجه که شاید از مارکسیسم انقلابى هنوز بدور است، بیشتر از آن دارد از رویزیونیسم و قطبهاى اصلى رویزیونیسم فاصله میگیرد. نگاه کنید که شخصیت‌هایى که طبقه کارگر در اقصى نقاط جهان به سلامتى آنها هورا ميکشید، امروز به چه روزى افتاده‌اند و طبقه کارگر راجع به این شخصیتها، راجع به این رهبران باصطلاح جنبش جهانى پرولترى چه میگوید. دوره‌اى شروع شده که در آن طبقه کارگر این میراث را زیر سؤال میبَرد و مجددا به حرکت در آمده که جنبش خودش را پیدا بکند. اگر به اين مثال فکر بکنید براحتى این را درک ميکنید: دکتر مصدق یک شخصیت محبوب است. ما این را در " به سوى سوسیالیسم" هم گفتیم. در تاریخ ایران محبوب است. هر کسى را که ميگویى، مصدقى بوده یا مصدق را قبول دارد یا ميگوید: "حزب توده بد به مصدق برخورد کرد". ولى براستى آیا تصور اینکه در جهان امروز، در عقب‌مانده‌ترین کشور جهان هم دوباره دکتر مصدقى محبوب بشود، براى شما وجود دارد؟ یک بورژوا- ناسیونالیست؟ اصلا میشود تصورش را کرد؟ هر جاى دنیا که جنبشى وجود داشته باشد که فقط یک چِکّه از آزادى را میخواهد، میرود به سمت این که اسم مارکسیسم را قرض کند. دیگر نميشود حتى یک بورژوا- لیبرال مترقى هم شد. این به خاطر چیست؟ به خاطر این که اکثریت زحمتکشان جهان دیگر این را به عنوان ایدئولوژى ترقى‌خواهى نميپذیرند. امروز در رودزیا بالأخره براى اینکه سر و ته‌اش را هم بیاورند یک مارکسیست یا شبه مارکسیست را سرِ کار میگذارند. حتى یک آدم پارلمانتاریست امروز در جهان تحت سلطه بُرد ندارد. از آن طرف در کشورهاى امپریالیستى، آن حقوق دمکراتیکى که بورژوازى و پرولتاریا دوشادوش هم علیه فئودالیسم تثبيت کرده بودند و بلافاصله علیه پرولتاریا به دست گرفته شده بود، امروز حتى آنهم دارد از پوسته دمکراتیکش بیرون ميافتد. پرونده‌هاى پلیس فرانسه و انگلستان و آلمان و امریکا علیه کمونیستها دارد جمع‌آورى ميشود. اخراج به علت ایدئولوژيک دارد رشد پیدا ميکند. مجازات اعدام در بعضى کشورها دارد احیاء ميشود. اجازه گشتن هر خانه‌اى توسط پلیس دوباره تثبیت شده و به مثابه قانون در آمده است. بازجویى و دستگیر کردن به هر اندازه که پلیس لازم دارد، تصویب شده است. پلیس ميتواند هر کسى را بگیرد و مدتها به بهانه‌هاى نامشخص نگه دارد. مرزهایشان را به روى همدیگر بسته‌اند. دولتهاى بورژوایى جلوى نقل و انتقال انسانها را ميگیرند که جلوى طبقه کارگر و فعل و انفعال جهانيش را بگیرند - براى بورژوازى که مرزها همیشه باز است. حق زندگى خصوصى، مسکن خصوصى و غیره سلب شده و هر پلیسى در هر شهرى دارد اجازه پیدا ميکند که بریزد و تجسس کند. حتى در دمکراسیهاى امپریالیسم غرب این اتفاق دارد ميافتد. چرا اینطور است؟ چرا بورژوازى دیگر نميتواند با افکار بورژوا- دمکراتیک خودش حتى در کشورهایى که این پایه اقتصادى را دارد حکومت کند؟ علتش این است که طبقه کارگر جنبیده است. در لهستان به شکلى جنبیده، در انگلستان به شکلى جنبیده و در آلمان و فرانسه به شکلى دیگر. در روسیه هم به شکلى خواهد جنبید و احتمالا بزودى ميجنبد. این یک واقعیت تاریخی- جهانى است که طبقه کارگر از نیروها و جریانات و طبقات دیگر که رویش خیمه زده بودند و به اسم او سخن میگفتند یا او را راضى قلمداد میکردند خسته شده است. طبقه کارگر دارد نارضایتى خودش را بمثابه یک طبقه ابراز میکند و این نمیتواند در سطح جهانى با رشد و بالندگى آن ایده‌هایى که این نارضایتى علیه سرمایه‌دارى را بیان میکند، یعنى مارکسیسم را بیان میکند، همراه نباشد. این ما نیستیم که جنبش کارگرى را رشد میدهیم. این یک پروسه دیالکتیکى متقابل است. ما رشد ميکنیم، آنها هم به اعتبار یک نیاز عینى اجتماعى، يک ضرورت جهانى، رشد ميکنند. بوىِ جنگ دوباره به مَشام خیليها ميآید. ابزارهاى سرکوب دارد حدادى ميشود. از آنطرف در تمام کشورها، گرایشاتى براى بازیابى مارکسیسم انقلابى شروع شده است. تفکر مستقل و جدید، نگاه مستقل و جدیدى به مارکس و انگلس و لنین دارد آغاز ميشود. تصادفى نیست که ما بوجود آمدیم. یک جبر تاریخى دارد ما را کمک ميکند. یک نیاز تاریخى طبقه کارگر دارد ما را کمک ميکند. پیشرو کسى است که این واقعیت را بداند و خودش را استهزاء نکند. بگذارید دیگران ما را تمسخر کنند. بگذارید بورژوازى علیه ما حرف بزند. خودمان دیگر وقتى واقعیات عینى خودمان را ميشناسیم، آنها را بگوییم و ببینیم. بى‌اعتمادى به صفوف کمونیسم را بگذاریم که وظیفه بورژوازى باقى بماند. خودمان نیازهاى عینى را داریم و ميبینیم که وجود دارد و ما بر مبناى آن داریم حرکت میکنیم، به آن داریم پاسخ ميدهیم. پس در تاریخ واقعى بشر امروز داریم دخالت ميکنیم. اگر راجع به اتحاد مبارزان کمونیست گفتن این خیلى دور از ذهن بود، چه کسى ميتواند انکار کند که در رابطه با کومه‌له این جریان هم اکنون آغاز شده است. مارکسیسم انقلابى در سطح جهانى، حزب لنینى در سطح جهانى، نماینده‌اى را پیدا کرده که این نماینده، کشورى را بخشا در اختیار دارد، در مقابل دولتى ایستاده و عملا دارد نطفه‌هاى یک حاکمیت را پى ميریزد. دنیا باید از آن حرف بزند. اين محفلى نیست که در گوشه فلان اتاق مشغول فکر و تفحص راجع به مارکسیسم انقلابى باشد. یا حتى بحث بکند و در نشریاتش چاپ بکند. یک نیروى واقعى متعلق به یک کشور معیّن، یک ملت معیّن، متعلق به پرولتاریاى یک ملت معیّن، امروز زیر پرچم این جریان از نو سازمان پیدا کرده است. بنحوى کوچکتر، اصلا در موقعیت بلشویکها هستیم که در آن یک ملت را بالأخره کمونیسم در بر گرفت، پرولتاریاى یک ملت را در بر گرفت. امروز در کردستان این دارد اتفاق ميافتد. پیشرو کسى است که این را ببیند و به این اندازه خودش را میزان بکند. پیشرو کسى نیست که به او بگویند تا فردا اینقدر یارمَتى {لغت کُردى = کمک مالى} جمع کن و جمع بکند و بگویند عجب انسان پیشرویی، پیشرو کسى است که به اندازه این واقعیت از خودش توقع داشته باشد و به اندازه این واقعیت، واقعبین باشد. واقعبینى هر وقت صحبتش میشود به یک معنى گرفته ميشود: "لطفا بلند پروازى نکن؛ واقعبین باش! یعنى نوک دماغت را ببین!" - ولى واقعبینى به مثابه دیدن واقعیت جهان امروز را هیچکس از کسى نميخواهد. آنچه که من ميگویم براى شیر کردن کسى نیست. براى این که ما اگر واقعیت خودمان را ببینیم، شیر هستیم. چه چیزى باعث شده که الآن در این موقعیت باشیم جز واقعیات عینى که با ماست؟ به این معنى باید خودمان را باور بکنیم و بنظر من این، آن نیازى است که صف ما براى پیشرو شدن و پیشرو ماندن، دارد و این واقعیت را طبعا نباید بطور توکّلى، "چون فلانى میگوید"، "چون این آمار هست"، قبول کرد. باید براستى در مبناى عینى جنبشمان دقیق شویم. اینجاست که نقش تئورى براى ما مهم ميشود. تئورى است که به ما کمک ميکند این واقعیت را بهتر ببینیم. ولى باید تئورى را براى این واقعیت باید بکار ببریم نه براى توجیه این یا آن موضع. براستى تحلیل کنیم طبقه کارگر و بورژوازى در جهان و در ایران کجا ایستاده‌اند و ما کجاى این معادله هستیم.

رفقا

حزب کمونیست ایران بین‌الملل کمونیستى را میسازد. در این هیچ تردیدى نیست. لااقل اینطور بگویم: حزب کمونیست ایران نقش ویژه‌اى در رابطه با فراخوان دادن بین‌الملل کمونیستى، مقابل قرار دادن آن با قطبهاى جهانى و سرشناسش بعهده دارد. امروز از نظر عینى وقتى که به جنبش کمونیستى جهانى نگاه ميکنیم، هیچ جریانى به نزدیکى‌اى که ما با بلشویسم داریم نیست. این یک واقعیت است. نامه که از اروپا ميآید، از فلان سازمان که به خیال خودش پیشرو است از ما میخواهد که لطفا اصلاحش بکنیم. همان چهار تا و نصفى نشریه‌اى که چاپ میکنیم براى کمونیستهاى آنجا نو، تازه و زنده است. انقلاب ایران بطور عینى تلاطمى در خاورمیانه است. همه اینها موقعیتى به طبقه کارگر ایران میدهد و به ما میدهد که میتوانیم بخواهیم، امیدوار باشیم که نقشى که بلشویکها در رابطه با کمینترن ایفا کردند، ما ایفا کنیم. این را ميتوانیم بخواهیم و ميتوانیم بگوییم با این خواستمان ذهنى‌گرایى نکرده‌ایم. خوب برایش باید تلاش بکنیم.

ولى حزب کمونیست ایران خودش مشخصا و بطور فورى چه جایگاهى براى ما دارد؟ در وحله اول اینکه جنبش طبقاتى کارگران ایران بدون این حزب براستى سال بعد از سال، انقلاب بعد از انقلاب، همان بلایى به سرشان ميآید که آمد و دیدیم. اگر در کتاب ميخواندیم که حزب توده ٢٨ مرداد خیانت کرد، دقیقا نميتوانستیم بخاطر کمىِ سِنّمان ( بعضى‌هایمان البته) تصور کنیم که جَوّ چه جور شده است؟ مسائل چطورى شده‌اند؟ امروز براستى ميتوانیم ببینیم که چطور بورژوازى طبقه ما را حتى یدک دنبال خودش ميکشد و علیه منافعش بکار ميگیرد. بدون حزب کمونیست این فجایع تکرار ميشود. این یک واقعیت است. حزب کمونیست را ما نه براى این که از لنین و مارکس آموخته‌ایم که مارکسیستها به حزب احتیاج دارند بلکه و فقط بخاطر اینکه امروز فقط این حزب پاسخگوى روند آتى انقلاب ایران هم هست، ميخواهیم. طبقات دیگر دارند به خودشان آرایش ميدهند. جریان مجاهدین یا شوراى ملى مقاومت را همه بخوبى میدانند که دارد چه میکند. دارد به خودش آرایشى میدهد که آماده باشد قدرت را در شرایطى بدست بگیرد. سلطنت‌طلب‌ها دارند این کار را ميکنند. جبهه ملى‌چى‌ها این کار را ميکنند. سلطنت‌طلب‌هاى خجول این کار را میکنند. در مقابلش کارگران هم بایست همین کار را بکنند. چه چیزى از این روشنتر است؟ و دقيقا این حزب کمونیست ایران است که میتواند ستون فقرات آلترناتیو دمکراتیک انقلابى ما در ایران باشد. بدون این حزب انتظار داشتن بقاء دموکراسى براى بیشتر از چند ماه که آنهم فقط ميتواند به دلیل یک تناسب قوا و تعادل کوتاه مدت باشد، بى مورد است. یک چنين انتظارى بى مورد است. این حزب است که ميتواند ضامن دموکراسى هم باشد. براستى این حزب کمونیست ایران است که میتواند تضمین کند که نه فقط براى مدتى کردستان هم از حملات دولت مرکزى مصون باشد، بلکه به مثابه یک اصل مصون باشد. به مثابه یک جمهورى انقلابى مصون باشد. این حزب کمونیست است که برابرى زن و مرد را هم تضمین میکند. سؤالات جامعه ما را این حزب پاسخ میدهد. نیاز طبقه کارگر ما را این حزب برآورده میکند. فوریت تاکتیکى‌اش با توجه به اینکه ميبینیم چطور همه طبقات براى قدرت سیاسى دندان تیز کرده‌اند، خودش را به ما نشان میدهد و من فکر میکنم اين نیازى به صحبت بیشتر نداشته باشد.

اما بالأخره ميخواهم در پایان سمینار در رابطه با این صحبت کنم که چه انتظارى از رفقا داریم.

نه فقط رفقایى که در این سمینار حضور دارند، بلکه رفقایى که با این سمینار حرکت کردند، به این سمینار گوش خواهند داد. براستى فرقى بین این رفقا نیست. کسى که این نظرات را درک میکند، عنصر پیشرویى در این نظرات خواهد شد. مهم این نیست که در فلان روز مشخص در این مسجد مشخص نشست یا ننشست. مسأله اساسى این است که آن رفیق این مسائل را درک کرد، مال خودش دید، امر خودش دید یا نه؟ سمینار هم دقیقا با عِلم به این که در درون و بیرونش باید جنبشى را دامن بزند، حرکت کرد. بنابراین مخاطب ما از این توقعات طبعا همه رفقاى سازمانها هستند نه فقط شرکت کنندگان در سمینار. از این نقطه نظر توقع ما از همه رفقا یکسان است. تفاوتش این است که ما از رفقایى که حضورا در این بحثها بودند، ميخواهیم مسئولیت بعهده بگیرند، در زمینه تفهیم بهتر مسائل و تصحیح بهتر روشهایى که اینجا بحث شد فعال باشند. طبعا معنيش این نیست که فقط رفقاى حاضر در این سمینار میتوانند این نقش را بهتر را ایفا کنند. ما کلا همه تشکیلات ها را مخاطب قرار میدهیم. و روى این جنبه هم بر یک بحث محورى یعنى فقط بحث حزب و سبک کار تاکید ميکنیم. مسأله اين که رابطه مبارزه بشیوه حزبى و مبارزه براى تشکیل حزب چیست. فکر ميکنم رفیق امیر در جمعبندى بحث به روشن‌ترین وجه ممکن گفت. من زیاد رویش مکث نمیکنم. بحث فقط این است که آن کسى این سمینار را درک کرده که امروز که میرود بیرون، راجع به آن فقط حرف نزند بلکه اساسا عمل کردن به این سمینار را بررسى بکند. فقط دیگران را به حرف زدن فرا نخواند. بلکه به عمل کردن به رهنمودهاى این سمینار فرا بخواند. کسى که آستینش را بالا میزند نماینده این سمینار است اعم از این که در این سمینار بوده یا نبوده است. کسى که آستینش را بالا ميزند، در محیط فعالیت خودش همانطور بى‌اغماض - که در مورد یک پیشرو صحبت کردم باید باشد - به مسائل تشکیلات خودش، به مسائل مبارزه طبقاتى فکر میکند و در قبالش رهنمود ميدهد و رهنمود ميگیرد اما روح اصلى این مطلب چه باید باشد؟ آیا ما براى اولین بار داریم متشکل ميشویم؟ چنین نیست. ما تشکیلاتهایى داریم، ما ابزارهایى ساخته‌ایم روى آنها کار کرده‌ایم، روى این ابزارها زحمت کشیده‌ایم و امروز ابزار بُرنده‌اى براى پیشبرد مبارزه طبقاتى در دست ماست. پس اولین دستاورد این بحث ما باید خودش را بصورت پیشروى سازمان، بصورت مبارزه سازمانیافته در چهارچوب سازمانهاى خودمان در جهت این پیشرویها نشان بدهد. بحث ما بحثى در مقابل اصلاح سازمانها و مبارزه از طریق سازمان و مبارزه تحت تنظیمات سازمان نیست. بلکه تکمیل کننده آن است. ما میخواهیم از اینجا بیرون برویم تا سازمان خود را رهبرى کنیم و توسط سازمان خود رهبرى بشویم. امروز موفقیت سمینار با این قضاوت میشود که فردا اگرناوندى کومه‌له (رهبرى کومه‌له) رهنمود مشخصى براى پیشروى در فلان جبهه مشخص مبارزه طبقاتى در عرصه کار نظامى، سیاسى، درون تشکیلاتى، حاکمیت، ساختن حزب و غیره بدهد، چند تا قلب است که با آن به یکسان در گوشه و کنار کومه‌له ميتپد؟ چند تا نبض است که به یکسان با آن ميزند و خودش را نماینده کمیته مرکزى (ناوندى) خودش، نماینده خط مشى تشکیلات خودش ميبیند و خودش را عنصر فعال و زنده این رهنمودها ميبیند؟ چند نفر اینطور بدست آمده؟ ما ميخواهیم همه سازمانها چنین کسانى باشند. اگر اینطور بشود، اصلا شکست‌ناپذیر میشویم. ما دقیقا آنجایى نقص داریم که نتوانسته‌ایم به مثابه تشکل انقلابیون صاحب عزم و اراده‌اى که مناسبات کمونیستى بینشان برقرار است، عمل بکنیم. برنامه‌مان روشن است، روشهایمان روشن است، طبقه‌اى که باید سراغش برویم روشن است،. پتانسیلى که براى ما وجود دارد روشن است. پس اگر نميتوانیم پیاده کنیم، باید دنبال این نقص مشخص بگردیم. نتوانستیم بصورت سازمانیافته کار کنیم. این اولین بحث سبک کار است. بنظر من اصلاح سبک کار یک اصلاح سازمانیافته و سازمانى است.

رفیقى تذکر دادند که راجع به نواقص و کمبودهاى این سمینار صحبت بشود. من فکر ميکنم لازم نیست. براى اینکه نواقص و کمبودهاى سمینار را کمیته جمعبندى کند و سعى میکند در سمینار جنوب این اِشکالات و نواقص را نداشته باشد. بخصوص که اگر این نواقص مربوط به سمینار بوده، عمدتا حل و سعى میشود که سمینار بعدى چنین نباشد.

اما اگر ميخواهیم از وجود اشکالاتى در خودمان، در درکمان، و احتمالا وجود ابهاماتى هنوز در روشهایمان صحبت کنیم، به چند نکته میشود اشاره کرد. یکی اينکه من رفقا را علیه برخورد آکادمیک هشدار میدهم. علیه برخورد آکادمیک به تئورى و برخورد آکادمیک به دستاوردهاى این سمینار. تئورى باید براى ما ابزار درک پراتیکى باشد که میخواهیم انجام دهیم. نه ابزار توجیه کارى که ميخواهیم انجام ندهیم. خیلى جاها تئورى اینطورى مطرح میشود. رفیقى میگوید که باید یک کارى را کرد. در مقابلش یک بحث تئوریک میشود که این را نباید کرد. خوب، این هنوز تئورى نیست. تئورى آن است که بگوید در مقابلش چه باید کرد. کسى که فقط توجیهات تئوریکش وقتى گُل میکند که ميخواهد توضیح بدهد یک کارى را نباید کرد؛ این به نظر من آکادمیک است. اصلا تزهاى اولیه مارکس را ندارد.


اصل اين مطلب شفاهى است. اين متن توسط سیما اسد بیگی پیاده و توسط اعظم کم گویان اديت شده است.