بحث در مورد اولويتهاى حزب کمونيست کارگرى در سمينار اول کادرها

به نظرم به عنوان یک جنبش، اساسی‌ترین مسأله برای ما پیدا کردن یک پرچم نظری روشن و یک مرجعیت مرکز تئوریک نظری قدرتمند در صحنه جهانی است که ما بتوانیم به اتکا آن بتوانیم فعالیتهای سیاسی تشکیلاتی بکنیم. و نه فقط ما، بلکه شاخه‌های دیگری از احزاب مختلف کمونیستی و کارگری در کشورهای مختلف بتوانند خود را با آن مرجعیت تداعی کنند. همانطور که برای مثال ادبیات لنینیستی برای یک دوره قطبی است که ما بر مبنای آن حرکت میکنیم و لنین آنقدر شناخته شده هست که ما بطور مثال میتوانیم بگويیم که ما از طرفدارهای لنین هستیم. یا مثلا "ضد رویزیونیست" هستیم و غیره.

در این دوره متحول و با این مسائلی که دنیا از سر میگذراند و بخصوص با بی‌اعتباری عمومی تبیین‌های تاکنونی از کمونیسم در صحنه جهانی، حالا چه بحق یا به ناحق، چیزی که ما کم داریم یک مرکزیت نظری قوی در عرصه بین‌المللی است. این مسأله لزوما ربطی به حزب کمونیست کارگری ایران ندارد. یک مرجعی باید باشد که حزب کمونیست کارگری عراق یا حزب کمونیست کارگری پرتقال و همه تشکلهای آن خط مشی بتوانند به تلاش آن قطب نظری استناد بکنند. اینکه آیا چنین کاری از ما بر ميآید یا نه؟ ما میتوانیم این پروسه را شروع کنیم. من فکر میکنم درست کردن یک چنین مرجعیتی در عرصه جهانی بستگی به این دارد که بخصوص در کشورهای پیشرفته، جايی که جنبش کارگری در صحنه سیاسی در سطح بالا، تلاش فکری قوی‌ای دارد به یک چنین حرکتی ملحق بشود. ما میتوانیم در راستای راه انداختن چنین مرکز فکری تلاش کنیم که دیگران هم به آن تلاش ما بپیوندند. از نظر عملی میتوان کانون کمونیسم کارگری را وسعت بیشتری بدهیم که فقط به فعالین حزب کمونیست کارگری محدود نباشد و برویم پای چاپ یک نشریه تئوریک به زبان انگلیسی که حول این نشریه و فعالیتهای کانون، سخنرانیها، کنفرانسها، پلمیکها و دانشکده‌های کمونیستی در یک آینده دراز مدتی بتوانیم شکل بدهیم. که همه بدانند یک صدای مارکسیستی در فلان گوشه جهان بلند شده است و نه فقط ما بلکه چپهای دیگر هم در اقصى نقاط جهان بتوانند به آن استناد کنند. من فکر میکنم ما میتوانیم نشریه‌ای، برای مثال یک فصلنامه تئوریکی در بیاوریم که به پرچم اصلی کسانی که میخواهند از یک موضع مارکسیستی به مسائل جامعه نگاه کنند، تبدیل بشود. الان من چنین نشریه‌ای را نميشناسم. حتما هستند کسانی که میخواهند رادیکال و سوسیالیست بمانند، اما من یک چنین مرکزی که به مسائل جهان و مسائل جدیدی که طرح شده‌اند از موضع مارکسیستی بپردازد، و رابطه‌اش را بر تحکیم انتقاد مارکسیستی قرار بدهد، الآن نمیشناسم. فکر کنم وظیفه ماست که آنرا شکل بدهیم، ولی بدون ملحق شدن متفکرین سطح بالاتر جنبش بین‌المللی کارگری شک دارم که پروسه را میتوان جلو برد. ما میتوانیم شروع کنیم. در همین سطح ما احتیاج داریم که در بخشهای پیشرفته طبقه کارگر بشدت فعال باشیم و به عنوان یکی از فعالين آن جنبشها، مستقیم دخالت داشته باشیم. من شخصا فکر میکنم جنبش کارگری اروپا و آمریکا کلیدی‌اند، حتما طبقه کارگر در کشورهای دیگر هم میتوانند نقش مشوق و بیدار‌کننده در قبال طبقه کارگر داشته باشند، ولی بالأخره بحثها و پلمیکهای و موضع کارگر آلمانی، کارگر فرانسوی، کارگر آمریکايی و کارگر انگلیسی خیلی تعیین کننده است. و در نتیجه یک سهمی که ما باید داشته باشیم این است که به تخمیر این جنبش کمک کنیم و در آنها دخالت کنیم. اولا خود ما باید به این جنبشها متعلق باشیم و از موضع اتوریته در این جنبشها ظاهر بشویم و این به درجه زیادی آمیختگی با جنبشهای کارگری و جنبشهای فکری اروپا و آمریکا را میطلبد. این یک رابطه جنبشی است. من نمیدانم حزب کمونیست کارگری به عنوان حزب کمونیست کارگری تا چه اندازه میتواند این را در برنامه عمل خودش قرار بدهد؟ ولی ما به عنوان یک طیف از کمونیستهای این دور و زمانه میتوانیم آگاهانه برای دخالت در جنبش کارگری آلمان، فرانسه، انگلیس و آمریکا نقشه داشته باشیم و در این جنبشها صاحب حرف باشیم. و به عنوان یک فرانسوی، به عنوان یک آلمانی، و باصطلاح بعنوان یک نیروی حاضر در صحنه و نه به عنوان یک نیروی ناظر خارجی، طرف حساب مسائل خود آن کشورها باشیم. خود این وظیفه این است که به نظر من انتقاد مارکسیستی به جهان معاصر را به آن جنبش منتقل کند. که البته انتقاد مارکسیستی انتقاد پراتیکی هم هست. وقتی برای مثال از ضرورت اتحاد بین‌المللی طبقه کارگر حرف میزنیم، باید بتوانیم الگوهايی را بدست بدهیم که داریم برایشان تلاش میکنیم. یا برای مثال وقتی از ناتوانی سنت غیر کمونیستی سازمانیابی طبقه کارگر در عرصه مبارزه روزمره حرف میزنیم، فکر میکنم که ما باید دنبال این باشیم که جنبش عمل مستقیم در جنبش کارگری چه شکلی دارد و ما چه شکلی برايش پیشنهاد میکنیم؟ من فکر میکنم فعالین قدیمی‌تر جنبش کارگری و محافل رادیکال پیدا میشوند که حاضر باشند با ما در کانونهايی برای این پروژه کار کنند و آلترناتیو ما را بدرون جنبش ببرند. من میخواهم بگویم که در این جریان بازهم بر جنبه انتقادی و خلاف جریانی و تغییر دهنده‌ای که ما باید نسبت به کل وضع موجود و جنبش طبقه باید داشته باشیم، تأکید میکنم. فکر نمیکنم که ما الآن در هیچکدام از این کشورها بتوانیم نیرويی را به صحنه مبارزه با خط سوسیالبستی در مقابل بورژوازی بکشانیم. هنوز کارمان سرخط آوردن بخش قابل توجهی از جنبش کارگری در این کشورهاست. این نظراتی که گفتم شرط لازم و ملزومات عملی‌تری برای هماهنگ کردن و متشکل نگهداشتن بخشهای مختلف جنبش طبقاتی است. اگر ما یک قطب فکری داشته باشیم که بتوانیم به آن اتکا کنیم و بگويیم آن ادبیات و آن مکتب، منشأ فکری ماست، آنوقت ایجاد مثلا کمیته هماهنگ کننده و کمیته ارتباطات بین‌المللی که مثل یک دفتر کار کند که دفتر هماهنگ کننده بخشهای جنبش کارگری است، همخط ماست و این بخشها را مطلع نگاه دارد، کار مقدوری ست. ولی در غیاب این، هر ایده‌ای به نظر من، که بخواهد در غیاب یک اتوریته بین‌المللی کسی را متحد کند، به نظرم خیلی خیالپردازانه ميآید. یعنی فکر میکنم کسی تحویلمان نمیگیرد. تلاشهای فرقه‌ای و بیش از حد خوشبینانه‌ای میشود که از جانب بخش اصلی جنبش کارگری جدی گرفته نمیشوند. ما باید اول هویّت خودمان مطرح کنیم. فکر میکنم راستش این کار سختی نیست. بخصوص که نقطه قدرت ما بیشتر در این عرصه است تا اینکه برای مثال پا شویم و برویم کارگران متال آلمان را بیاوریم سر فلان موضع... این برای ما کار خیلی سخت‌تری است تا اینکه جواب سردمداران اصلی تجدید نظر در مارکسیسم یا سردمداران اصلی جامعه بورژوای در حمله به مارکسیسم را بدهیم. این دومی به نظر من، برای ما مقدماتی‌تر هم هست، مقدورتر هم هست. بعد به عنوان یک جنبش، مستقل از هویّت کشوری و تعلق کشوری، این کارها و تلاشها به نظر من مقدماتی و اولیه است. والا بعدا اگر از این مرحله گذشیم و توانستم به ۱۵۰ نفر اهالی آنجا که روی خط ما هستند اشاره بکنیم، من فکر میکنم آن موقع میشود از یک سازمان جهانی صحبتهای واقعی کرد، ولی الآن همین هم را نداریم.

حزب انترناسیونالیستی و معطوف به یک جامعه و منطقه مشخص

در رابطه با ایران یک عرصه مهم، ترکیه است. مرز عراق به ایران به نسبت مرز ترکیه به ایران بازتر است، ولی رابطه فرهنگی ایرانیان ساکن ترکیه با ایران نزدیک‌تر است تا عراق. کردستان ایران و کردستان عراق را اگر مد نظر داشته باشیم، رابطه با کردستان ایران از طریق کردستان عراق مقدور است. ولی اگر میخواهی کل ایران را در نظر داشته باشی، آنوقت ترکیه آنجايی است که اگر تو در آنجا باشی، دیر یا زود موجش داخل ایران را هم میگیرد. درترکیه یک فضای اجتماعی وجود دارد که از آن کانال نه تنها بر خود فضا در ترکیه، بلکه با نوک محافل کارگری در ایران نیز تماس برقرار کنیم. من فکر میکنم همانقدر که انتشار ادبیاتمان در ایران حیاتی است، در ترکیه هم حیاتی است. باضافه اینکه من فکر میکنم، راستش زیاد منتفی نمیدانم، که جریانی را در عراق درست کنیم و با هم در ترکیه به جان دولت ترکیه بیفتیم و شروع به دخالت کنیم. اگر میخواهیم کشور سومی برای دخالت انتخاب کنیم، میتوانیم از عراق و ترکیه دخالت داشته باشیم. اما در رابطه با خود ایران، ترکیه نقش اساسی دارد. فعالیت در خارج از ایران، یکی خدمت به همین پروسه در داخل خود ایران است که به نظر من کسی نباید فراموش کند. ما از خارج کشور در فضای داخل ایران تأثیر میگذاریم، بر محافل کارگری تأثیر میگذاریم. نفس ابراز وجود قدرتمند ما در خارج، به داخل ایران میرساند که ما یک حزب جدی هستیم. یا یک حزب مهمی هستیم که باید به حرف ما گوش بدهند، همانطور که به اپوزیسیون ایران حالی میکند که باید ما را جدی بگیرد. بنابراین یک بُعد فعالیت ما در خارج، رو به ایران است، در رابطه با مسائل انقلاب در ایران، حال چه آکسیون علیه جمهوری اسلامی باشد، چه تماس داشتن با محافل ایرانیان و چه کمک به پناهدگان که مترقی باشند.

یک بخش دیگر فعال شدن در رابطه با جنبشهای کارگری در همین کشورهاست به عنوان یک عده آدم صاحب حق آب و گِل و نه به عنوان خارجی. من فکر میکنم در این زمینه، اولویت ما ایجاد یک سازمان یکپارچه، یعنی با چسپندگی داخلی و یکدست و بشدت فعال و دارای آکسیون است. یک سازمان افتاده و خُرد خُرد و تبعیدی به نظر من حق مطلب را ادا نمیکند. یک سازمان تعرضی میخواهیم که چه در رابطه با جنبش کارگری در خارج و چه در رابطه با ایران بشود دید. باید یک سازمان خیلی اکتیو باشد. من فکر میکنم اگر ما یک مقدار همت کنیم. جنبش کارگری سوئد برای مثال، کنجکاو میشود که این جماعت چه کسانى هستند؟ حتما سعی خواهند کرد ادبیاتمان را ترجمه کنند و یا اینکه در مواضع فلان جریان تأثیر بگذاریم. آن چیزی که ما در ایران نداریم، یعنی سازمان، فعالیت، آکسیون، سر و صدا، مطرح کردن حزبمان به صورت فعال روزمره، را باید در خارج انجام بدهیم، در آینده و حتی یک پله هم بیشتر. در نتیجه باید یک کار بنیادی و ریشه‌ای در خارج انجام داد و با این همه آدمی که در خارج داریم، باید سر و صدايمان خیلی زیاد باشد که همه راجع به حزب کمونیست کارگری و اقدامات و آکسیونش حرف بزنند. من فکر میکنم ما باید به یک درجه جایگاهمان را در میان اپوزیسیون ایران بدست بیاوریم. سلطنت‌طلبان باید از ما بترسند و بگویند: اگر این آلترناتیو و یا اینها ممکن است سر کار بیایند، از همین حالا مجبور بشوند رویمان حساب کنند. رضا پهلوی مثلا یک بار دیگر مجبور شود بپذیرد که ما با حزب کمونیست کارگری ائتلاف میکنیم. این موقعیت را باید بدست بیاوریم. به عنوان حزب کمونیست ایران این موقعیت را داشتیم از دست میدادیم. اما الان اپوزیسیون در خارج بفهمد که یک نیروی دیگری هست.

نشریه انترناسیونال، نهادی برای بردن کمونیسم به میان مردم

وظیفه کمک به تشکیل حزب کمونیست کارگری عراق

فعالیت انترناسیونالیستی
رابطه فعالیت سیاسی با گسترش امکانات مالی
رابطه نهادهای غیر حزبی با حزب

سازمانهايی هستند که امروز محرک‌ترین نیروهای ما هستند مثل کارگر امروز، فدراسیون پناهندگان، ایران تریبون باضافه حرکتهايی که رفقا در مقیاس محلى‌تری انجام میدهند. به نظر من باید از یک مرکزی رابطه را با اينها تحکیم کرد. حتی این نهادها یک شبکه هم از فعالین حزب دارند که آن شبکه‌ها به ابتکار محلی خودشان به این نهادها کمک میکنند. حزب کمونیست کارگری میتواند آگاهانه برنامه‌اش را در قبال این نهادها تعریف کند و اگر نیريی هم میگذارد، درست اختصاص بدهد و از آن نهادها حسابرسی بکند تا بدانیم آن نهادها برای ما چکار میکنند.

از چيزهايى که میتواند ما را زمین بزند، یکی حزبیت ماست. سازماندهی حزبی ما باید شروع شود و مسئولیتهای حزبی روشن شود و بايد در قبال مسئولیتهايی که گرفته میشود جوابگو بود. یکی دیگر وضعیت مالی است. اینها بخصوص میتواند ما را نابود کنند. وضع مالی را هم هر با از جیب خود کمک کنیم، نمیشود درست کرد. وضع جیبمان هم تعریفی ندارد! ولی بالاخره باید راهی پیدا کرد. مثلا پروژه‌های انتفاعی را یک استارت بزنیم. منظورم این است که باید مسأله را جدی بگیریم. اکنون حتی دبیر اجرايی حزب هم از کسی پولی نمیگیرد. باید کاری کنیم که بالأخره دو نفرى را از دنبال نان دویدن معاف کنیم. ولی واقعیت این است که بدون بهبود جدی در وضع مالی، کار راکد میماند. هر ایده‌ای که کسی به نظرش میرسد، حتی اگر خودش میتواند سهمی در راه انداختن و عملی کردن ایده داشته باشد، حتما مطرح کند. بايد به فکر فعالیتهای انتفاعی محلی و سراسری بود . باید دنبال کار سیاسی رفت. کار سياسی همراه با خود امکانات مالی بیشتری را ميآورد. نمیدانم هزینه شماره اول انترناسیونال چه شد؟ هر اندازه ما بیشتر به سمت مردم عادی برویم که به هر حال دارند زندگیشان را میکنند، حس کنند که ما آدمهای خوبی هستیم و کارمان برایشان ارزش دارد، به درجه‌ای زیر بغلمان را میگیرند. یک مسأله دیگر حق عضویتهاست. معلوم است سازمانی که عضو بیشتری داشته باشد، امکانات مالى‌اش هم اضافه میشود. یک تبلیغ و ترویج بکنیم که آدمهای بیشتری به ما بپیوندند. حزب ما نه از نظر رابطه با جامعه و نه مناسبات درونی خود هنوز سر جای خود نیست. به نظرم ما باید بعد از این کنفرانس، یک حزب بشویم. امیدوارم بعد از این کنفرانس ما یک حزب جدی بشویم که بتواند از نظر مالی یک تصمیم مرکزی بگیرید.


اصل اين مطلب شفاهى است. اين متن از روى نوار سخنرانى پياده شده است.
منتشر شده در "منتخب آثار منصور حکمت، ضميمه ١"، انتشارات حزب کمونيست کارگرى - حکمتيست، ژوئيه ٢٠٠٦ - صفحات ٢٤٢ تا ٢٥٠